Trong một dịp tình cờ, chúng tôi được chứng kiến buổi họp mặt của những người một thời phục vụ các chuyên gia Cuba, họ là các cán bộ, công nhân xây dựng trong Đội xây dựng Nguyễn Viết Xuân tham gia từ ngày đầu xây dựng bệnh viện. Buổi họp mặt đã làm sống dậy kỷ niệm của những ngày được sống, được phục vụ, được công tác với những người bạn Cuba thân thương. 

 

Năm 1973, trong chuyến thăm tỉnh Quảng Trị, trên đường từ Quảng Bình vào Đông Hà, khi đến cầu Hiền Lương, nghe tiếng bom bi nổ, khiến một nữ dân công bị thương, Chủ tịch Fidel Castro đã cho dừng xe lại, xuống thăm hỏi và yêu cầu đưa chị dân công bị thương đi cấp cứu. Sau đó, ông về nước và quyết định xây tặng Quảng Bình một bệnh viện.

 

Ngày 19-5-1974, nhân dịp kỷ niệm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cuba Đồng Hới chính thức được khởi công xây dựng. Trải qua hơn 7 năm xây dựng với bao công sức, mồ hôi, nước mắt và kể cả máu của đội ngũ kỹ sư, công nhân trong Đội xây dựng Nguyễn Viết Xuân, ngày 9-9-1981, bệnh viện khánh thành và đi vào hoạt động.

 

Ông Đào Thông, một cán bộ bệnh viện về hưu bùi ngùi cho biết: “Chúng tôi vui sướng trào nước mắt khi công trình bệnh viện đi vào hoạt động, người dân được khám, điều trị, chăm sóc sức khỏe tại một bệnh viện có thể nói là hiện đại nhất Đông Nam Á thời bấy giờ”. 

Ông Nguyễn Đình Sinh (72 tuổi, tổ dân phố 14, phường Nam Lý, TP. Đồng Hới) hào hứng kể lại: "Năm 1974, khi đang công tác tại Ty Xây dựng Quảng Bình, thời đó do ông Trần Sự làm Trưởng ty thì tôi được phân công lên làm Trưởng ban chỉ huy công trường xây dựng bệnh viện cùng với các chuyên gia Cuba. Sau khi bệnh viện khánh thành, tôi được cử đi học lên đại học, rồi về lại Ty Xây dựng Quảng Bình và tham gia xây dựng nhiều công trình trọng điểm như khách sạn Hương Giang- Huế. Đến năm 1991, sau khi chia tách tỉnh, tôi quay về Quảng Bình và công tác đến lúc nghỉ hưu. Khoảng thời gian tham gia xây dựng bệnh viện, được làm việc với các chuyên gia, kỹ sư, công nhân Cuba là khoảng thời gian đẹp nhất với tôi. Họ làm việc rất chuyên nghiệp, khoa học, luôn chỉ bảo, giúp đỡ tận tình các công nhân Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ. Thời điểm cao nhất, công trường xây dựng tập trung đến 1.000 cán bộ, kỹ sư, công nhân lao động Việt Nam và Cuba. Đến năm 1981 khi bệnh viện đi vào giai đoạn hoàn thành thì số lượng giảm còn khoảng 500 người."

 

Có mặt trong những ngày đầu khi bệnh viện mới đặt những viên gạch đầu tiên khởi công xây dựng khu phòng khám 2 tầng (khu nhà cũ), ông Phan Văn Ân (67 tuổi, tổ dân phố 3, phường Bắc Lý, TP. Đồng Hới), một cán bộ bệnh viện đã nghỉ hưu cho biết, năm 1973, khi học xong lớp trung cấp điện nước tại tỉnh Hải Hưng, ông về làm việc tại Ty Xây dựng Quảng Bình và được điều lên công trường xây dựng bệnh viện cùng ăn, cùng ở và làm việc với các kỹ sư, công nhân Cuba. Sau khi bệnh viện khánh thành, ông được giữ lại làm công nhân kỹ thuật tại bệnh viện.

 

Ông Hoàng Đại Phú (65 tuổi, quê xã Liên Trạch, Bố Trạch, nay sống tại tổ dân phố 3, phường Bắc Lý) cũng là một trong những người có tại công trường xây dựng bệnh viện khi mới làm lán trại cho công nhân ở. Năm 1972-1973, học xong lớp 7 phổ thông, ông đi làm công nhân thủy lợi đắp đê Cự Nẫm thì nghe tin Ty Xây dựng Quảng Bình tuyển công nhân để xây dựng công trình bệnh viện, thế là viết đơn xin đi,. Tháng 5-1974, ông Phú được tiếp nhận vào làm công nhân phổ thông tại công trường. Đến năm 1981, khi công trình đi vào giai đoạn hoàn thành, ông xin chuyển sang công tác tại Bệnh viện A Quảng Bình đóng ở đồi Mỹ Cương. Khi Bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cuba Đồng Hới khánh thánh, ông chuyển về làm việc, đến năm 1993 thì chuyển công tác khác.

 

"Thời đó rất khó khăn, nhưng chúng tôi sống với nhau tình cảm như anh em, cùng nhau chia sẻ vất vả, thiếu thốn. Để công trình bệnh viện hoàn thành, chúng tôi đã đổ không biết bao mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả máu. Mong rằng thế hệ trẻ sau này cố gắng gìn giữ và phát huy tình thần đoàn kết Việt Nam-Cuba ngày càng phát triển bền vững, xứng đáng với món quà vô giá mà nhân dân Cuba anh em đã dành tặng nhân dân Quảng Bình", ông Phú tâm sự.