(QBĐT) - Trong những năm trước đây, chuyện không có hộ khẩu, không giấy khai sinh, không chứng minh nhân dân, thậm chí không có giấy kết hôn được xem là chuyện “thường ngày” đối với bà con dân tộc thiểu số. Nhiều trường hợp đáng tiếc đã xảy ra liên quan trực tiếp đến quyền lợi của bà con đồng bào thiểu số nơi đây. Vì thế, hỗ trợ, trợ giúp pháp lý (TGPL) cho vùng dân tộc thiểu số là việc làm hết sức quan trọng nhằm giúp bà con thấy được quyền, lợi ích và nghĩa vụ của mình...

Đồng bào dân tộc thiểu số (ĐBDTTS) ở tỉnh ta chủ yếu sinh sống tập trung ở 107 bản thuộc vùng rừng núi phía Tây của các huyện Minh Hóa, Tuyên Hóa, Bố Trạch, Quảng Ninh và Lệ Thủy. Toàn tỉnh có 5.095 hộ, 23.036 khẩu dân tộc thiểu số, trong đó dân tộc Bru-Vân Kiều có 3.908 hộ với 16.435 khẩu.Ngoài ra, còn có 155 hộ với 729 khẩu thuộc thành phần các dân tộc thiểu số khác như: Thái, Mường, Thổ, Tày, Nùng, Pa cô, Ca rai... (chiếm 3% dân số các DTTS).

ĐBDTTS là một trong những đối tượng thuộc diện được TGPL theo quy định tại Điều 10 Luật TGPL 2006, bao gồm người nghèo, người có công với cách mạng, người già cô đơn, người tàn tật và trẻ em không nơi nương tựa, người DTTS thường trú ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn.

Trong số các đối tượng nêu trên, người DTTS thường trú ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn là đối tượng trợ giúp pháp lý tiếp cận khó khăn nhất, bởi địa hình bị chia cắt do núi cao, sông suối nhiều; cuộc sống của bà con còn khó khăn, thiếu thốn về nhiều mặt, một số dân tộc còn du canh du cư; trình độ dân trí của nhìn chung còn thấp, nhiều hủ tục lạc hậu còn tồn tại và còn một bộ phận rất lớn bà con không nói, viết được chữ phổ thông.

Đồng bào dân tộc thiểu số đã từng bước nâng cao nhận thức, hiểu biết về pháp luật.

Tuy gặp nhiều khó khăn, nhưng trong gần 10 năm qua, kể từ ngày Luật TGPL có hiệu lực thi hành, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Quảng Bình đã không ngừng triển khai các hoạt động TGPL cho đồng bào DTTS và đạt được một số kết quả nhất định.

Từ năm 2007-2017, Trung tâm đã thực hiện 837 vụ việc TGPL cho 837 lượt đối tượng là người DTTS bằng các hình thức tư vấn, hướng dẫn giải đáp pháp luật; tham gia tố tụng; đại diện ngoài tố tụng và các hình thức khác thông qua hoạt động tiếp dân tại trụ sở, các đợt TGPL lưu động... Trung tâm luôn bảo đảm cho người DTTS được TGPL bằng tiếng dân tộc của mình trong trường hợp đối tượng yêu cầu hoặc không nói được tiếng Việt và đơn giản hóa thủ tục hành chính, cách thức thực hiện TGPL phù hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi đối với người DTTS tiếp cận và thụ hưởng TGPL.

Chị Đinh Nguyệt, người dân ở xã Dân Hóa (Minh Hóa), cho biết: “Ông bà miềng trước đây thích thì về ở với nhau thôi, nhưng cán bộ về bản nói cưới nhau phải có giấy kết hôn để sau này con cái được đi học, đi mần việc cho thuận lợi. Vợ chồng cũng có trách nhiệm và nghĩa vụ với nhau hơn”. Vậy là nhiều người nghe theo, có đăng ký kết hôn, làm khai sinh cho con”.

Chị Đinh Thị Thanh, Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Trọng Hóa (Minh Hóa) chia sẻ: “Hiện nay, phần lớn các hộ gia đình trong xã đều thực hiện đúng các quy định pháp luật của Nhà nước. Thời gian đầu khi mới triển khai, bà con địa phương rất lúng túng, nhưng nhờ cán bộ trợ giúp pháp lý về đến tận thôn, bản hướng dẫn, hỗ trợ nên việc thực hiện thủ tục pháp lý giúp bàn con diễn ra suôn sẽ và thuận lợi hơn.

Theo số liệu thống kê, trong năm 2016-2017, Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh tổ chức TGPL lưu động tại 799 điểm thôn, bản vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn. Thông qua các đợt TGPL lưu động đã lồng ghép tuyên truyền phổ biến cho người dân nói chung và đồng bào DTTS nói riêng những quy định của pháp luật về TGPL và các chế độ, chính sách thiết thực liên quan trực tiếp đến đời sống của bà con nhân dân, giúp cho người dân trong đó có đồng bào DTTS năm bắt và hiểu rõ hơn về chính sách TGPL miễn phí cũng như các chính sách ưu đãi khác của Đảng và Nhà nước ta.

Đồng thời, cấp phát miễn phí cho người dân nói chung và ĐBDTTS nói riêng hàng ngàn tờ rơi, tờ gấp truyền thông pháp luật về TGPL và các lĩnh vực pháp luật khác liên quan đến đời sống xã hội của người dân ở cơ sở.

Bên cạnh đó, Trung tâm còn triển khai các hoạt động truyền thông pháp luật về TGPL cho người DTTS thông qua việc lắp đặt bảng thông tin và hộp tin về TGPL tại trụ sở UBND cấp xã, Đồn Biên phòng, nhà văn hóa, nhà sinh hoạt cộng đồng ở các thôn, bản nơi có người DTTS cư trú; truyền thông qua việc in ấn, phát hành các loại tờ rơi, tờ gấp, tài liệu tuyên truyền pháp luật về TGPL cấp phát cho người DTTS thông qua các hoạt động TGPL ở cơ sở và đặt tại các hộp tin về TGPL; truyền thông qua chương trình phát thanh trên sóng truyền thanh ở cấp huyện và cấp xã; truyền thông qua việc thực hiện các chuyên đề về TGPL trên Bản tin Tư pháp, Web site Sở Tư pháp, Trang thông tin điện tử tỉnh, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Báo Quảng Bình,...

Qua đó, đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật về TGPL, về quyền được TGPL, hệ thống tổ chức thực hiện, người thực hiện TGPL cho người DTTS để họ dễ dàng tiếp cận khi có nhu cầu TGPL

Nhìn chung, trong những năm qua, hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh ta ngày càng được nâng cao; ngày càng tạo được niềm tin trong nhân dân, đáp ứng nhu cầu được TGPL của người dân địa phương nói chung và ĐBDTTS nói riêng, đưa hoạt động TGPL về tận cơ sở vùng sâu, vùng xa và vùng bãi ngang, giúp cho đồng bào nâng cao hiểu biết về pháp luật, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật. Từ đó, giúp cho người dân nói chung ĐBDTTS nói riêng tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình, góp phần vào việc phổ biến, giáo dục pháp luật, bảo vệ công lý, bảo đảm công bằng xã hội, phòng ngừa, hạn chế tranh chấp và vi phạm pháp luật.

Để hoạt động TGPL cho ĐBDTTS đạt hiệu quả hơn nữa, trong thời gian tới, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Quảng Bình tiếp tục đẩy mạnh, thực hiện các vụ việc TGPL và hoạt động truyền thông về TGPL tại các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa. Phối hợp chặt chẽ với UBND cấp xã, cán bộ tư pháp xã, các đoàn thể, quần chúng, các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng trong quá trình triển khai các hoạt động TGPL cho ĐBDTTS. Đồng thời, bồi dưỡng năng lực chuyên môn, tiếng dân tộc cho đội ngũ cán bộ thực hiện TGPL, nhằm nâng cao cả về số lượng và chất lượng các vụ việc TGPL cho ĐBDTTS, bảo đảm 100% người DTTS được TGPL khi có nhu cầu.

Hiền Phương