Theo số liệu thống kê, năm 2018, Quảng Bình có 22 tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài. Năm 2019, Quảng Bình không có tàu cá vi phạm nhưng các tỉnh khác vẫn xảy ra tình trạng này.

 

Trước thực trạng đó, tháng 11-2019, đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) đã kiểm tra lần thứ 2 và đánh giá hiện trạng chống khai thác IUU (hoạt động đánh bắt cá trái phép, không báo cáo và không được quản lý) của Việt Nam chưa đạt yêu cầu. Bởi nước ta chưa kiểm soát được các tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài, trang thiết bị GSHT tàu cá chưa bảo đảm lộ trình; công tác truy xuất nguồn gốc thủy sản chưa chặt chẽ. Quá trình thực hiện Luật Thủy sản và các văn bản hướng dẫn chưa tạo được đột biến, chưa đủ sức răn đe…, khiến việc xuất khẩu thủy sản của nước ta vào châu Âu gặp khó khăn.

 

Để tháo gỡ “thẻ vàng” của EC, Quảng Bình đã tuyên truyền, vận động ngư dân sớm triển khai việc lắp đặt thiết bị GSHT trên toàn bộ tàu đánh bắt xa bờ có chiều dài trên 15m và dưới 24m trước ngày 1-4-2020, thay thế cho thiết bị khác theo đúng quy định của Luật Thủy sản năm 2017.

 

Qua triển khai, đến nay, ngư dân Quảng Bình đã tự giác lắp đặt thiết bị GSHT trên gần 1.000 chiếc tàu (hoàn thành khoảng 75%), cao hơn mức bình quân của cả nước. Mỗi thiết bị GSHT có trị giá khoảng 25 triệu đồng và cước phí thuê bao khoảng 2 triệu đồng/năm, chưa kể thời gian liên lạc cho mỗi cuộc gọi.  

Ông Lê Ngọc Linh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản cho biết: “Nhờ lắp đặt thiết bị GSHT, chúng tôi sẽ kiểm soát tốt hơn tàu cá hoạt động từ vùng bờ ra tới vùng khơi, như: hành trình của tàu, nhật ký khai thác, vị trí của tàu, sản lượng khai thác. Đồng thời, chúng tôi cũng tuyên truyền, nhắc nhở một số hoạt động khai thác trên biển của ngư dân vào lúc 9 giờ sáng và 15 giờ chiều hàng ngày. Ngoài ra, thiết bị này còn thực hiện xác nhận, chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu thủy sản”.

 

Trung tâm điều hành GSHT tàu cá được đặt tại Chi cục Thủy sản qua màn hình tivi 55inch. Tất cả tín hiệu tàu cá, kể cả tàu đang neo đậu trong bờ hay ngoài biển đều được nhận biết. Muốn kiểm tra bất cứ tàu cá nào, dù đang cách nhau hàng trăm hải lý, nhưng chỉ cần một cú nhấp chuột, mọi thông số, như: ký hiệu, tải trọng, tên thuyền trưởng, chủ phương tiện, địa chỉ, số điện thoại, đang ở kinh độ, vĩ độ nào..., đều hiện rõ trên màn hình.

 

Thiết bị này có độ phủ sóng rộng trên toàn khu vực biển Đông của nước ta và vịnh Thái Lan qua sóng vệ tinh nên có thể liên lạc mọi lúc, mọi điều kiện thời tiết. Ngoài ra, thiết bị còn có khả năng gửi nhật ký, báo cáo điện tử, nhận thông tin bão, áp thấp nhiệt đới, có nút ấn SOS khẩn cấp khi tàu gặp nạn hoặc vi phạm vùng biển trong quá trình đánh bắt. Khi lắp đặt xong, thiết bị sẽ tự động báo cáo vị trí về trung tâm. Nếu trung tâm phát hiện có phương tiện di chuyển gần vùng biển giáp ranh với các nước sẽ sử dụng hệ thống thông tin liên lạc thông báo để kịp thời điều khiển phương tiện quay trở lại. Tàu nào cố tình vi phạm, lực lượng chức năng sẽ căn cứ vào dữ liệu này để xử lý. 

 

Ngoài ra, trung tâm còn chia sẻ tài khoản cho Bộ đội Biên phòng, Văn phòng tìm kiếm cứu nạn tỉnh và cảng cá để tiện theo dõi, quản lý. Thiếu tá Phan Quang Thành, Đồn phó Đồn Biên phòng Nhật Lệ chia sẻ: “Việc lắp đặt thiết bị GSHT không những giúp tàu cá nước ta tránh vi phạm chủ quyền nước khác mà còn góp phần bảo vệ an ninh biên giới trên biển. Bởi khi ra khơi, chúng tôi cũng căn dặn ngư dân ngoài việc đánh cá cần theo dõi tình hình an ninh trên biển. Nếu phát hiện trường hợp tàu nước ngoài vi phạm chủ quyền biển nước ta cần báo ngay cho chúng tôi để có biện pháp xử lý. Trong trường hợp tàu gặp sự cố, bão lớn, chúng tôi dễ dàng xác định được vị trí để tổ chức cứu hộ hoặc gọi các tàu khác đến giúp”.

 

Anh Nguyễn Ngọc Huy, một chủ tàu cá ở thôn Mỹ Cảnh, xã Bảo Ninh cho biết: “Trước đây, mỗi lần ra khơi đánh cá, tôi rất khó khăn trong việc xác định ranh giới vùng biển nên tàu có thể đi qua vùng biển nước khác. Nay có thiết bị GSHT nên tôi sẽ yên tâm hơn, không lo vi phạm nữa. Trong trường hợp gặp mưa bão, tàu gặp sự cố cũng dễ dàng liên lạc cứu trợ chứ không phải lo lắng như trước đây. Kể cả trường hợp giao tàu lại cho người khác, tôi ở nhà cũng rất yên tâm. Bởi chỉ cần mở điện thoại thông minh (smartphone) cũng sẽ biết tàu đi những đâu, đánh cá ở khu vực nào”.

 

Ông Lê Ngọc Linh cho biết thêm, hiện một số tàu đang đánh bắt ngoài khơi hoặc cập cảng ở tỉnh khác, tàu không có giấy phép, hay tàu của tỉnh khác thường cập cảng ở Quảng Bình vẫn chưa lắp đặt thiết bị GSHT. Số tàu này sẽ được tuyên truyền, nhắc nhở để sớm lắp đặt thiết bị GSHT.

   

Với mục tiêu gỡ “thẻ vàng” cho hải sản Việt Nam, việc lắp đặt thiết bị GSHT trên tàu cá sẽ giúp Quảng Bình ngăn chặn và xử lý nghiêm tình trạng ngư dân vi phạm các quy định trong hoạt động khai thác thủy sản, giúp ngư dân yên tâm vươn khơi bám biển, bảo vệ chủ quyền, làm giàu cho quê hương…