(QBĐT) - Thống kê mới nhất của Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (VSMTNT) tỉnh cho thấy, toàn tỉnh hiện có 133 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung; trong đó, có đến 54 công trình hoạt động không hiệu quả và 19 công trình dừng hoạt động. Trước thực trạng đó, tỉnh ta đã có nhiều đổi mới trong công tác đầu tư, quản lý và vận hành các công trình cấp nước sinh hoạt nhằm mang lại nguồn nước sạch ổn định cho người dân nông thôn.

Những năm trước đây, các công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung trên địa bàn tỉnh sau khi đầu tư xây dựng đều được bàn giao lại cho UBND xã tổ chức quản lý theo mô hình thành lập tổ quản lý vận hành, hoặc giao cho HTX dịch vụ, hoặc do cộng đồng quản lý.

Tuy nhiên, qua thời gian, các mô hình này đã bộc lộ nhiều hạn chế, khiến nhiều công trình hoạt động kém hiệu quả, nhanh xuống cấp, thậm chí hư hỏng không sử dụng được, làm lãng phí nguồn vốn của Nhà nước.

Để khắc phục những hạn chế đó, cùng với việc đẩy mạnh đầu tư xây dựng các công trình nước sạch cho khu vực nông thôn, tỉnh ta đã từng bước chuyển đổi mô hình quản lý vận hành với việc giao một số công trình cho Trung tâm Nước sạch và VSMTNT quản lý.

Ông Bùi Thái Nguyên, Giám đốc Trung tâm Nước sạch và VSMTNT cho biết, hiện tại, Trung tâm đang thực hiện quản lý 5 công trình cấp nước sạch nông thôn, trong đó, 3 công trình cấp nước được đầu tư xây dựng mới từ nguồn vốn dự án ADB có quy mô tương đối lớn, với công suất thiết kế từ 1.500m3-2.200 m3/ngày-đêm, được xây dựng và hoàn thành đưa vào sử dụng sử dụng từ năm 2014-2017 (gồm công trình cấp nước xã Thanh Trạch, huyện Bố Trạch; công trình cấp nước cụm xã Tiến Hóa-Châu Hóa-Văn Hóa, huyện Tuyên Hóa; công trình cấp nước cụm xã Ngân Thủy-Sơn Thủy-thị trấn Lệ Ninh, huyện Lệ Thủy) và 2 công trình cấp nước được nâng cấp, sửa chữa, tiếp nhận bàn giao từ UBND xã Sơn Thủy (Lệ Thủy) và xã Mai Hóa (Tuyên Hóa) năm 2017, 2018.

Tổng công suất của 5 công trình cấp nước là 7.000 m3/ngày-đêm, với gần 8.000 đồng hồ khách hàng được quản lý và cấp nước sinh hoạt cho khoảng 40.000 người dân nông thôn.

Ban đầu, khi đưa vào vận hành, sử dụng, nhiều hộ dân còn lo ngại, hoài nghi về tính hiệu quả của các công trình cấp nước này, bởi thực tế có nhiều công trình cấp nước tập trung do cấp xã quản lý, hoặc cộng đồng quản lý chỉ hoạt động hiệu quả được thời gian đầu, sau đó xuống cấp hoặc ngừng hoạt động.

Tuy nhiên, đến nay, các hộ dân đã hoàn toàn tin tưởng vào mô hình quản lý, vận hành cấp nước do Trung tâm thực hiện nên ngày càng có nhiều hộ dân đăng ký đấu nối để được sử dụng nước sạch. Ông Dương Văn Vụ ở thôn Vinh Quang, xã Sơn Thủy chia sẻ: "Trước đây, chúng tôi sử dụng nước máy từ công trình cấp nước cho cả 3 thôn Ngô Xá-Mỹ Đức-Vinh Quang do xã quản lý vận hành, nhưng nguồn cấp nước không ổn định, về mùa hè thường xuyên thiếu nước, thỉnh thoảng khi nấu còn có cặn vàng đóng dưới đáy.

Từ năm 2018 đến nay, khi công trình được giao cho Trung tâm Nước sạch và VSMTNT quản lý, vận hành cấp nước thì nguồn nước luôn ổn định và rất trong, không có hiện tượng đóng cặn như trước đây".

Thực tiễn triển khai cho thấy, mô hình Trung tâm Nước sạch và VSMTNT quản lý công trình cấp nước nông thôn tập trung có nhiều ưu điểm, như: tính ổn định, chuyên nghiệp; được trang bị đầy đủ công cụ và phương tiện kiểm tra, xử lý kịp thời sự cố xảy ra trong quá trình vận hành; chất lượng nước được xét nghiệm định kỳ tại Phòng xét nghiệm nước của Trung tâm, chịu sự giám sát của người dân và các cơ quan chuyên môn; công tác duy tu bảo dưỡng được thực hiện thường xuyên, máy móc, thiết bị được bảo dưỡng định kỳ; có nhiều điều kiện thuận lợi để cải tiến công nghệ, nâng cấp thiết bị…

Các Trạm cấp nước đều bảo đảm công tác quản lý, vận hành và cấp nước sạch 24/24h cho người dân, chất lượng nước được giám sát, xét nghiệm thường xuyên bảo đảm theo QCVN 01:2009/BYT về chất lượng nước ăn uống và QCVN02:2009/BYT về chất lượng nước sinh hoạt.

Theo kết quả điều tra, đến cuối năm 2018, tỉnh ta có tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 90,2%, tuy nhiên, tỷ lệ sử dụng nước sạch theo QCVN 02:2009/BYT chỉ là 38,6%.

Với mục tiêu đưa tỷ lệ người dân nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 98%, đạt chuẩn QCVN 02:2009/BYT đạt 70% theo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đến năm 2020, tỉnh ta đã có chủ trương xã hội hóa trong quản lý, khai thác công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung nhằm phát huy hiệu quả của các công trình này.

“Theo kế hoạch, từ nay đến hết năm 2020, Trung tâm Nước sạch và VSMTNT sẽ tiếp nhận bàn giao thêm khoảng 20 công trình cấp nước sạch nông thôn tập trung tại các địa phương trong tỉnh, nâng tổng công suất hoạt động lên 15.000m3/ngày-đêm, bảo đảm cấp nước sinh hoạt đạt tiêu chuẩn cho khoảng 90.000 người dân nông thôn”, ông Bùi Thái Nguyên, Giám đốc Trung tâm Nước sạch và VSMTNT cho biết thêm.

Ngọc Lan