(QBĐT) - Những năm qua, nhờ sự vào cuộc tích cực của các cấp, ngành, việc huy động nguồn vốn từ bên ngoài, đặc biệt là nguồn vốn hỗ trợ từ Dự án Phát triển nông thôn bền vững vì người nghèo tỉnh Quảng Bình (SRDP), người nghèo tỉnh Quảng Bình đã có hướng đi mới trong sản xuất nông nghiệp, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế-xã hội tỉnh.

Với mục tiêu cải thiện thu nhập bền vững và giảm tổn thương cho các hộ gia đình nghèo ở nông thôn thông qua việc đầu tư các mô hình phát triển có khả năng sinh lợi, tạo công bằng xã hội và thích ứng với biến đổi khí hậu, có tác dụng thúc đẩy các mối liên kết thị trường và chuỗi giá trị vì người nghèo, nâng cao khả năng cạnh tranh trong kinh doanh ở nông thôn, Dự án SRDP được triển khai đồng bộ trên địa bàn 40 xã vùng mục tiêu của tỉnh Quảng Bình trong thời gian từ 2014-2018.

Một ngày đầu năm 2019, chúng tôi tìm đến HTX sản xuất kinh doanh dịch vụ tổng hợp Bắc Tiến, xã Hiền Ninh, huyện Quảng Ninh. Chia sẻ với chúng tôi, chị Trương Thị Lược, Giám đốc điều hành HTX Bắc Tiến tâm sự: "Được sự hỗ trợ của Dự án SRDP về máy móc thiết bị, đặc biệt về công tác quản lý tổ chức HTX kiểu mới, nên thời gian qua, HTX Bắc Tiến đã khẳng định được vai trò trong chuỗi giá trị sản xuất, bảo đảm nhu cầu thị trường, phát huy hiệu quả trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp và chương trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện, đặc biệt, các hộ phụ nữ nghèo, cận nghèo có điều kiện phát triển kinh tế và cuộc sống ổn định hơn..."

Năm 2018, HTX Bắc Tiến sản xuất trên 10.000 túi nấm linh chi, thu hoạch trên 8 tạ nấm, trồng 30.000 túi nấm sò... với sản lượng trên 6 tấn nấm ăn. Ngoài ra, HTX xã còn trồng 5ha ngô lấy thân cho năng suất cao, chất lượng tốt, nhập cho các công ty.

Bên cạnh đó, HTX còn thu mua, tiêu thụ nấm với số lượng lớn cho trên 200 hộ nông dân trên địa bàn. Việc HTX đứng ra bao tiêu toàn bộ sản phẩm cho bà con đã tạo nhiều công ăn việc làm thường xuyên, thu nhập đều đặn. Doanh thu của HTX Bắc Tiến đạt gần 10 tỷ đồng.

Đến thời điểm này, Dự án SRDP đã hỗ trợ thành công một số chuỗi giá trị phù hợp với người nghèo, thích ứng với biến đổi khí hậu, như: chuỗi giá trị ngô lấy thân, bò vỗ béo, nấm, sim, cây dược liệu...Đối với cây ngô, thay vì trồng để lấy hạt như trước đây, căn cứ nhu cầu thị trường trong giai đoạn hiện nay, cây ngô được trồng lấy thân làm thức ăn cho bò. Nếu trồng lấy hạt một năm chỉ có hai vụ, thì trồng lấy thân có thể đạt 3 vụ trong 1 năm.

Với sự kết nối của Dự án, nhiều xã trong vùng mục tiêu dự án, như: Hiền Ninh (Quảng Ninh), Quảng Châu (Quảng Trạch), Thanh Hoá (Tuyên Hoá) đang phát triển mạnh chuỗi giá trị ngô lấy thân, cung cấp cho các doanh nghiệp chăn nuôi bò trên địa bàn tỉnh. Qua thực tế tại hầu hết các địa phương triển khai mô hình, 1ha ngô lấy thân được canh tác trong khoảng thời gian từ 80 đến 85 ngày, cho năng suất từ 40 đến 45 tấn/ha/vụ.

Với giá bán 800 nghìn đồng/tấn, người nông dân thu về từ 40 đến 45 triệu đồng, sau khi trừ chi phí cho lãi từ 28 đến 30 triệu đồng/ha/vụ. Như vậy, nếu trồng ngô 3 vụ một năm, người nông dân có thu nhập khoảng 90 triệu/năm, gấp nhiều lần so với các loại cây trồng khác.

Là một trong những đơn vị đầu chuỗi, Công ty TNHHTM Lê Dũng Linh được Dự án SRDP hỗ trợ trên 1,8 tỷ đồng thực hiện tiểu dự án liên kết xây dựng vùng nguyên liệu ngô làm thức ăn cho bò thịt. Trong quá trình thực hiện dự án, Công ty đã liên kết với 30 hợp tác xã, gần 591 hộ gia đình, trong đó có 382 hộ nghèo và cận nghèo tại 11 xã vùng mục tiêu dự án triển khai trồng ngô lấy thân trên tổng diện tích 779ha.

Ông Nguyễn Văn Thịnh, Trưởng phòng thị trường Công ty TNHH TM Lê Dũng Linh, chia sẻ: "Công ty chúng tôi cam kết mua toàn bộ sản phẩm cho bà con. Các xã trồng bao nhiêu chúng tôi thu mua bấy nhiêu".

Có thể nói, hiệu quả của mô hình trồng ngô lấy thân không chỉ giải quyết những khó khăn trong sản xuất nông nghiệp, chuyển đổi hợp lý về cơ cấu cây trồng, nâng cao năng suất và hiệu quả thu nhập cho bà con mà còn góp phần thúc đẩy ngành chăn nuôi phát triển, phù hợp điều kiện tự nhiên cũng như định hướng phát triển kinh tế của các địa phương.

Một trong những chuỗi giá trị mới hình thành và bước đầu cho kết quả khả quan là chuỗi giá trị sim. Điều đáng nói là cây sim không xa lạ với vùng đất Quảng Bình, những năm trước, người dân chỉ biết đi hái quả sim rồi bán tại các chợ địa phương chứ chưa xác định quả sim sẽ trở thành hàng hoá để nâng cao giá trị, quy hoạch vùng nguyên liệu.

Trước thực tế cây sim ngày càng trở nên khan hiếm do người dân phát thực bì để trồng rừng sản xuất và với quyết tâm bảo tồn cây bản địa, thích ứng với biến đổi khí hậu, năm 2016, Dự án SRDPđã hỗ trợ các địa phương có tiềm năng thành lập các tổ hợp tác và kết nối với doanh nghiệp sản xuất rượu sim ở Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang.

Đến nay, dự án đã hỗ trợ xây dựng chuỗi giá trị sim tại các địa phương tiềm năng, như: Quảng Hợp (Quảng Trạch), Văn Thủy, Thái Thủy (Lệ Thủy). Từ vai trò kết nối của dự án, doanh nghiệp đã hướng dẫn người dân kỹ thuật chăm sóc, thu hái sim đúng quy trình và cách bảo quản hiệu quả.

Qua bốn năm triển khai, đến nay, Dự án SRDP đã cơ bản hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu ban đầu đề ra. Những kết quả mà Dự án SRDP đạt được trong việc triển khai xây dựng và phát triển các chuỗi giá trị ngành hàng nông sản, hoạt động hiệu quả của các doanh nghiệp đầu vào và sự nhanh nhạy thích ứng của người nông dân đang là những nền tảng quan trọng trong phát triển các chuỗi giá trị nông sản, góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngành hàng, phục vụ lợi ích đông đảo của người nông dân.

Dự án đã trao cho người dân “cần câu thay cho con cá” và dạy cho nông dân biết cách "câu cá" hiệu quả, lâu dài. Đây là cách mà Dự án đã áp dụng xuyên suốt trong quá trình triển khai, xứng đáng để nhân rộng trong các chương trình, dự án đầu tư vào lĩnh vực phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Hiền Phương