(QBĐT) - Có thể khẳng định, cổ phần hóa (CPH) doanh nghiệp Nhà nước hay các đơn vị sự nghiệp công lập là một quyết sách phù hợp với xu thế phát triển kinh tế trong giai đoạn hiện nay.

Do vậy, thời gian qua, trên địa bàn tỉnh đã có hàng loạt doanh nghiệp Nhà nước thực hiện CPH nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh cũng như tích trữ nguồn lực để cố gắng “tự bơi” trong nền kinh tế thị trường.

Tuy nhiên, thực tế sau khi chuyển đổi sang mô hình CPH cho thấy, nhiều đơn vị chỉ hoạt động hiệu quả trong thời gian đầu rồi lâm vào hoàn cảnh khó khăn khi sản phẩm sản xuất không tiêu thụ được, dẫn đến người lao động không có việc làm, không có thu nhập.

Chính vì vậy, nhiều thương hiệu mạnh trên địa bàn tỉnh sau một thời gian lâm “trọng bệnh” đã dần biến mất trên thị trường, trong khi tài sản của Nhà nước bao gồm nhà cửa, đất đai được mang đi thế chấp tại ngân hàng để gán nợ. Trong tình cảnh đó, không chỉ đội ngũ cán bộ, công nhân bị thất nghiệp mà gia đình của họ cũng rất khó khăn, bởi thời buổi “người khôn của khó” này.

Đặc biệt, số tiền trước đó họ bỏ ra mua cổ phần ưu đãi khi doanh nghiệp chuyển đổi sang CPH cũng không thể chuyển nhượng để thu hồi vốn, vì rất khó xác định được giá giao dịch trên thị trường. Vậy mà lãnh đạo các doanh nghiệp này vẫn cứ "hạ cánh" an toàn như không có chuyện gì xảy ra (?!)

Khó là vậy, nhưng lộ trình CPH không vì thế mà dừng lại. Tiếp tục thực hiện chủ trương sắp xếp, đổi mới và phát triển doanh nghiệp Nhà nước giai đoạn 2011-2020, toàn tỉnh có 9 doanh nghiệp Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ do UBND tỉnh quản lý.

Từ năm 2011-2015, UBND tỉnh đã tiến hành phê duyệt đề án tái cơ cấu các doanh nghiệp này để triển khai thực hiện, cụ thể: Nhà nước tiếp tục nắm giữ 100% vốn điều lệ với 6 doanh nghiệp và thực hiện CPH (Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ) đối với 3 doanh nghiệp.

Trong giai đoạn 2016-2020, toàn tỉnh có 2 doanh nghiệp thực hiện cổ phần (Nhà nước nắm giữ 65% vốn điều lệ), 3 doanh nghiệp thực hiện thoái vốn và 4 doanh nghiệp Nhà nước tiếp tục nắm giữ 100% vốn điều lệ.

Và, trong giai đoạn 2018-2010, UBND tỉnh sẽ tiếp tục triển khai thực hiện CPH 5 đơn vị sự nghiệp công lập để chuyển đổi thành các công ty cổ phần. Vấn đề đặt ra trong kế hoạch này không chỉ là hiệu quả sản xuất, kinh doanh mà còn làm thế nào để thực hiện các biện pháp nhằm chống thất thoát tài sản của Nhà nước khi CPH.

Qua đó, có thể thấy vấn đề thất thoát tài sản Nhà nước trong quá trình CPH các doanh nghiệp và đơn vị công lập là có thể xảy ra nếu không có những chế tài kiểm soát chặt chẽ.

Vậy làm gì để ngăn chặn hiện tượng này? Thiết nghĩ, các đơn vị liên quan cần thực hiện nghiêm túc việc kiểm kê, phân loại tài sản, xử lý tài chính tại thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp, đơn vị sự nghiệp công lập chuyển đổi.

Trong đó, cần xác định rõ giá trị thực tế các loại tài sản của các đơn vị chuyển đổi, bao gồm: hiện vật, tiền mặt, tiền gửi, giá trị lợi thế kinh doanh (thương hiệu, tiềm năng, thế mạnh), giá trị quyền sử dụng đất, thực tế vốn Nhà nước (hiện có)…, đồng thời có chính sách phù hợp đối với người lao động.

Với các giải pháp đồng bộ cùng sự giám sát chặt chẽ, khoa học của ban, ngành có liên quan nhằm ngăn chặn lợi ích nhóm trong quá trình CPH, tài sản Nhà nước mới trở thành nguồn lực hữu ích để các doanh nghiệp phát triển bền vững, góp phần phụng sự xã hội.

Trần Minh Văn