(QBĐT) - Sau 10 năm thực hiện, Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá X) về nông nghiệp, nông dân, nông thôn (NQTW7) đã mang lại một diện mạo mới với nhiều khởi sắc. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu quan trọng đó, vẫn còn những hạn chế, rào cản, cần nỗ lực khắc phục để phát huy tối đa hiệu quả của NQTW7 về “tam nông”, đặc biệt là trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Với tầm nhìn chiến lược và những mục tiêu mang tính đột phá, sau 10 năm thực hiện, NQTW7 thực sự là một luồng gió mới mang lại những con số, sự kiện đáng tự hào đối với “tam nông” cả nước nói chung và Quảng Bình nói riêng.

So với năm 2008, tổng sản lượng lương thực của Quảng Bình năm 2017 đạt 31 vạn tấn, tăng 18,6%; diện tích sản xuất lúa đạt 55.374 ha, tăng 5.090 ha. Cơ cấu cây trồng chuyển dịch mạnh theo hướng nâng cao giá trị, nhiều tiến bộ kỹ thuật và biện pháp canh tác tiên tiến được áp dụng vào sản xuất, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị trên đơn vị diện tích.

Ngư dân xã Thanh Trạch (Bố Trạch) tích cực đầu tư đóng mới tàu công suất cao tham gia đánh bắt tại ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa.

Trên 2.200 ha đất lúa kém hiệu quả được chuyển đổi sang loại cây khác đã mang lại hiệu quả tích cực, đồng thời, khẳng định được quyết tâm đổi mới và sự đúng đắn trong việc lựa chọn hướng đi này. Chăn nuôi từ nhỏ lẻ đã phát triển mạnh theo hướng trang trại, gia trại bán công nghiệp, đưa tỷ trọng chăn nuôi trong giá trị sản xuất nông nghiệp từ 40% năm 2008 lên 50,4% vào năm 2017.

Đặc biệt, việc triển khai những chính sách đồng bộ trong lĩnh vực thuỷ sản đã tạo nên một bước đột phá ngoạn mục. Khai thác hải sản được đầu tư theo hướng đánh bắt xa bờ gắn với bảo vệ chủ quyền quốc gia trong một thập kỷ qua được đánh dấu bằng sự phát triển mạnh mẽ của những đội tàu đánh bắt xa bờ. Ngư trường Hoàng Sa, Trường Sa trở nên gần hơn bao giờ hết với nhiều loại hải sản quý, có giá trị xuất khẩu cao được ngư dân Quảng Bình tích cực khai thác.

Quyết định 48/2010/QĐ-TTg về một số chính sách khuyến khích, hỗ trợ, khai thác, nuôi trồng thuỷ sản và dịch vụ khai thác hải sản trên các vùng biển xa và Nghị định 67/2014/NĐ-CP về một số chính sách phát triển thuỷ sản đã tạo điều kiện thuận lợi để ngư dân Quảng Bình vươn khơi, tiếp tục khẳng định tiềm năng và thế mạnh của lĩnh vực này.

Những đội tàu đánh bắt xa bờ của ngư dân Quảng Bình đã để lại ấn tượng đậm nét không chỉ trong khai thác hải sản, chinh phục ngư trường xa và nguy hiểm, mà ở những thời khắc gian nan của đất nước trong gìn giữ, bảo vệ chủ quyền biển đảo, họ tiếp tục khẳng định bằng sự kiên cường bám biển, không lùi bước trước khó khăn.

Với những nỗ lực này, Quảng Bình được đánh giá là 1 trong 4 tỉnh triển khai hiệu quả Quyết định 48 và Nghị định 67, mang lại những khởi sắc quan trọng trong khai thác hải sản, nâng cao đời sống và thu nhập của người dân. Từ tháng 4-2016 đến nay, sản xuất ngư nghiệp của tỉnh ta gặp phải những khó khăn, thách thức lớn do ảnh hưởng của sự cố môi trường biển. Nhưng bằng nội lực, sự đồng hành của Đảng, Chính phủ, cấp uỷ, chính quyền các cấp, đến thời điểm này, sản xuất ngư nghiệp đã phục hồi ngoạn mục, đời sống người dân ổn định và phát triển.

Trong những thành tựu chung ấy, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) thực sự là một “cú hích” mạnh mẽ, làm đổi thay toàn diện bộ mặt nông thôn. Sau 7 năm triển khai (2011-2017), Quảng Bình có 52 xã về đích NTM, điều kiện sống của người dân nông thôn được nâng lên rõ rệt, bộ mặt nông thôn khang trang, văn minh và hiện đại hơn. “Xây dựng NTM” đã trở thành một cụm từ quen thuộc, ẩn chứa trong đó quyết tâm mạnh mẽ, sự nỗ lực thi đua, sáng tạo và đầy nhiệt huyết của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các địa phương.

Xã Đại Trạch (huyện Bố Trạch), địa phương về đích NTM vào năm 2015, là một trong những điểm sáng của tỉnh với nhiều đổi thay đột phá sau hành trình này. Sáng tạo, mạnh dạn, dám nghĩ dám làm cùng với sự tiếp sức của NQTW7, trong đó có chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM, Đại Trạch đã nhân rộng các mô hình “đa cây, đa con”, chuyển đổi đất sản xuất lúa kém hiệu quả sang cây trồng dưa, các loại cây phục vụ chăn nuôi, tập trung “dồn điền đổi thửa”, tạo điền kiện thuận lợi đưa cơ giới hoá vào sản xuất, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến trong chăn nuôi, trồng trọt...

Những nỗ lực này đã tạo nên một bước nhảy vọt, đưa thu nhập bình quân đầu người giai đoạn 2011-2015 là 23,7 triệu đồng/năm lên 39,5 triệu đồng vào cuối năm 2017. Hạ tầng giao thông, thuỷ lợi của địa phương trở thành điểm sáng với nhiều cách làm sáng tạo để các địa phương trong tỉnh học tập.

Ông Phan Văn Ngọ, Chủ tịch UBND xã Đại Trạch chia sẻ, bên cạnh những cái “được” cụ thể thông qua những con số, sự kiện, thì cái “được” vô cùng lớn đó là nhận thức tích cực của người dân về “tam nông” nói chung, xây dựng NTM nói riêng. Chuyện người dân địa phương hiến đất, hiến ngày công trong xây dựng NTM đã trở nên phổ biến và thành phong trào sâu rộng trong toàn tỉnh.

Cũng như Đại Trạch, NQTW7 và “gió” NTM đã đồng hành cùng 51 xã đã hoàn thành lộ trình NTM và tiếp tục là động lực cho những địa phương còn lại để họ phát huy nội lực, mang đến những đổi thay mới cho đời sống của người dân và diện mạo nông thôn.

Một trong những nội dung quan trọng của NQTW7 về “tam nông” là đổi mới và xây dựng các hình thức tổ chức sản xuất, dịch vụ có hiệu quả ở nông thôn cũng đã để lại những dấu ấn quan trọng trong một thập kỷ qua. Việc chuyển đổi hợp tác xã nông nghiệp, sự ra đời của các tổ hợp tác, tổ đoàn kết… đã phát huy sức mạnh thực sự, giúp nông dân, ngư dân đoàn kết, gắn bó, hỗ trợ và đồng hành cùng nhau.

Đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn ngày càng được nâng lên (lớp học mầm non tại bản Sắt, xã Trường Sơn, huyện Quảng Ninh).

Sau chuyển đổi, chất lượng hoạt động của các HTX nông nghiệp có nhiều chuyển biến mạnh. Số HTX tham gia liên kết và tiêu thụ sản phẩm cũng tăng. Các sản phẩm đã hướng đến an toàn về chất lượng và đáp ứng các tiêu chuẩn để thâm nhập các thị trường lớn hơn. các HTX góp phần thúc đẩy kinh tế nông nghiệp phát triển, tạo ra chuỗi giá trị nông sản sạch cung cấp cho các thị trường lớn, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống người dân.

Với sự nỗ lực cao của các thành viên, nhiều HTX đã tạo dựng tên tuổi và giúp xã viên, nông dân trong vùng có thu nhập khá hơn, đời sống ngày càng được nâng cao. Nhiều cái tên đã trở nên quen thuộc, như:  HTX Mỹ Lộc Thượng, Đại Phong,Thượng Phong (huyện Lệ Thủy), HTX Hoành Vinh (huyện Quảng Ninh), HTX khai thác thủy sản Thanh Trạch (huyện Bố Trạch)… Cùng với HTX, các tổ đoàn kết trên biển đã trở thành điểm tựa để ngư dân vững vàng yên tâm khai thác ở ngư trường xa, đồng thời tham gia bảo vệ chủ quyền biển đảo quốc gia.

Mười năm là một quãng thời gian chưa dài, nhưng những đổi thay tích cực từ việc triển khai thực hiện NQTW7 về “tam nông” là rất đáng tự hào. Hoạt động đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp tăng cao với 41 dự án có tổng vốn đăng ký 2.242,5 tỷ đồng hứa hẹn nhiều khởi sắc mới trong hành trình phía trước. Việc triển khai, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất được đẩy mạnh; trên 23.300 lao động nông thôn được đào tạo nghề; cơ chế chính sách được đổi mới mạnh mẽ…

Đây là những tiền đề quan trọng để “tam nông” tiếp tục là "làn gió mới" mang đến những đổi thay ngoạn mục trong đời sống, xã hội vùng nông thôn. Nhưng trên hành trình ấy, vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần được nhìn nhận thẳng thắn và nỗ lực khắc phục, để NQTW7 phát huy tối đa hiệu quả, đặc biệt trong quá trình hội nhập.

Ngọc Mai

Bài 2: Vượt qua rào cản