(QBĐT) - Những năm qua, HĐND các cấp đã phát huy vai trò, vị trí của mình, khẳng định là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, ngày càng được cử tri gửi gắm niềm tin, kỳ vọng.
Điều đó thể hiện trong việc HĐND các cấp có nhiều cải tiến, đổi mới, nâng cao chất lượng các hoạt động. Nhiều nghị quyết ban hành tạo được chuyển biến tích cực trong sự phát triển KT-XH của địa phương. Tổ chức bộ máy cũng có những thay đổi để ngày càng đáp ứng với yêu cầu của sự phát triển...
Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể, những đóng góp của HĐND các cấp vẫn chưa tương xứng với vai trò, vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo các quy định của pháp luật. Nhất là trong việc quyết định các chủ trương, biện pháp phát triển KT-XH của địa phương chưa có tính đột phá, làm thay đổi mạnh mẽ đến đời sống kinh tế - xã hội; nhiều vấn đề xã hội quan tâm vẫn chưa có chính sách, giải pháp kịp thời, một số nghị quyết chưa phù hợp, khó khăn khi triển khai thực hiện.
Hoạt động giám sát chưa thường xuyên, mới chủ yếu do Thường trực hoặc các ban của HĐND thực hiện, một số cuộc giám sát chưa sâu, hiệu quả chưa cao. Trong việc tổ chức các hoạt động, nhất là một số HĐND ở cấp xã vẫn còn lúng túng, vướng mắc, chất lượng, hiệu quả chưa cao.
Vì vậy, tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu lực và hiệu quả hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp nói chung, HĐND nói riêng là một yêu cầu quan trọng của Đảng và Nhà nước. Điều đó xuất phát từ lý luận cũng như thực tiễn, từ đòi hỏi của sự nghiệp phát triển KT-XH hiện nay, nhất là trong thời kỳ hội nhập quốc tế trên mọi lĩnh vực.
Tại Hội nghị lần thứ 12 (từ ngày 5 đến ngày 11-10-2015), Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã thông qua “Một số chủ trương về việc chuẩn bị bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016 - 2021, về Hội đồng bầu cử quốc gia, thời gian bầu cử, tiêu chuẩn, số lượng và cơ cấu đại biểu”.
Trong đó, nhấn mạnh: “Để bảo đảm tổ chức thành công cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021; bảo đảm giới thiệu, lựa chọn bầu ra những đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân thật sự tiêu biểu, xứng đáng đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân, cần phát huy cao độ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện của các cấp uỷ đảng, chính quyền và toàn hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở; sự hưởng ứng, tích cực tham gia, phát huy đầy đủ quyền và nghĩa vụ công dân của cử tri cả nước.
Trong chuẩn bị và tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XIV và bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021 bảo đảm đúng tiêu chuẩn, đủ số lượng, có cơ cấu hợp lý, trong đó lấy tiêu chuẩn chất lượng đại biểu là ưu tiên hàng đầu; đồng thời phải quán triệt thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng về bố trí, sắp xếp đội ngũ cán bộ trong các cơ quan nhà nước ở Trung ương và địa phương; gắn kết quả nhân sự đại hội đảng bộ các cấp và quy hoạch cán bộ với công tác chuẩn bị nhân sự đại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2016-2021”.
Năm 2015, Quốc hội cũng đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND, Luật Giám sát của HĐND, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, nhằm tạo hành lang pháp lý để HĐND các cấp hoạt động. Chính phủ đang xây dựng nghị định quy định về bộ máy tham mưu phục vụ hoạt động của HĐND.
Như vậy, ở cấp Trung ương, Đảng và Nhà nước đã rất tích cực, quyết tâm đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị nói chúng, các cấp chính quyền nói riêng, trong đó có HĐND.
Trên cơ sở các văn bản đó, cần thiết phải tăng cường hơn nữa vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng đối với chính quyền các cấp. Nhận thức đúng, đầy đủ về vai trò, vị trí của HĐND trong hệ thống chính trị, từ đó quan tâm chú trọng công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, giới thiệu đảng viên ưu tú ứng cử đại biểu HĐND, nhất là các nhân sự chủ chốt của HĐND đòi hỏi phải chọn ra được đảng viên thật sự có đủ trình độ chuyên môn, năng lực, phẩm chất đạo đức cách mạng ưu tú, vượt trội để đảm đương được nhiệm vụ trong tình hình mới. Bố trí đủ số lượng, cơ cấu thành viên là Thường trực HĐND, các ban của HĐND theo quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương đã được Quốc hội thông qua ngày 19-6-2015 và có hiệu lực từ ngày 1-1-2016.
Chất lượng đại biểu là yếu tố quan trọng hàng đầu để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của HĐND. Do đó, cần phải đổi mới công tác hiệp thương, giới thiệu đại biểu trong nhiệm kỳ tới. Việc lựa chọn đại biểu HĐND phải thật sự dân chủ, công khai, không quá nặng về cơ cấu mà cần coi trọng phẩm chất, đạo đức, trình độ, năng lực, tâm huyết với hoạt động của HĐND, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Phải tạo cho cử tri có nhiều cơ hội lựa chọn được những đại biểu xứng đáng đại diện cho họ, thực hiện tốt nhiệm vụ của người đại biểu HĐND.
Các cấp ủy đảng cũng cần tiếp tục đổi mới nội dung và phương thức lãnh đạo để HĐND ngày càng có điều kiện thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình, qua đó phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Cần phân định rõ chức năng lãnh đạo của Đảng với chức năng, nhiệm vụ của HĐND. Sự lãnh đạo của Đảng là tiên quyết song phải tôn trọng và phát huy vai trò, tính chất, nhiệm vụ của HĐND. Việc hiểu và tách bạch rõ mối quan hệ này vừa giúp cho các cấp ủy đảng đề ra chủ trương, đường lối sát đúng với vai trò, vị trí của mình; đồng thời HĐND các cấp cần phát huy tính chủ động, sáng tạo, tranh thủ sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng.
Trong quá trình lãnh đạo, các cấp uỷ đảng có cơ chế để Thường trực HĐND, các ban của HĐND tham gia những vấn đề liên quan. Định kỳ hàng quý, Thường trực cấp uỷ cần có chế độ giao ban với Thường trực HĐND, UBND để bàn bạc, trao đổi các chủ trương, chính sách lớn của địa phương. Cần xây dựng cơ chế, mối quan hệ làm việc giữa các cấp ủy đảng với HĐND và UBND ở các cấp. Chẳng hạn như xây dựng quy chế làm việc, cần xác định rõ những vấn đề nào thì cấp ủy ra nghị quyết, những vấn đề nào thuộc HĐND, những vấn đề nào thuộc thẩm quyền của UBND....
Thực tiễn khẳng định rằng, ở địa phương nào cấp uỷ đảng quan tâm chỉ đạo cụ thể, sát sao, tạo cơ chế thuận lợi để HĐND thực hiện đúng vai trò, vị trí, chức năng, quyền hạn của mình thì ở đó hiệu lực hoạt động của HĐND ngày càng được nâng cao.
Nguyễn Ánh Tuyên
