(QBĐT) - Quỹ Phát triển nông thôn và giảm nghèo huyện Quảng Ninh (gọi tắt là RDPR) được thành lập theo văn bản ủy quyền số 1562/UB, ngày 31/12/2002 của UBND tỉnh và Quyết định số 182/QĐ-UB, ngày 3/7/2003 của UBND huyện Quảng Ninh. Hơn 21 năm đi vào hoạt động, RDPR luôn đồng hành với người nghèo dân tộc thiểu số, phụ nữ, trẻ em và các nhóm yếu thế trên địa bàn huyện Quảng Ninh nói riêng và tỉnh Quảng Bình nói chung trong việc giảm nghèo bằng các việc làm thiết thực.

Sau khi được thành lập, RDPR đã tập trung huy động nguồn lực thực hiện nhiều dự án hỗ trợ với đa dạng các loại hình mô hình cải thiện sinh kế và an ninh lương thực cho cộng đồng tại các khu vực miền núi và đồng bào dân tộc Bru-Vân Kiều, góp phần giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống của người nông dân. Nhiều công trình phát triển hạ tầng nhỏ, như: Hệ thống tưới nước, kênh mương, nước sinh hoạt, nhà văn hóa thôn bản... được thực hiện với sự tham gia của cộng đồng tại các thôn bản. 

Về trồng trọt, hoạt động của RDPR tập trung nâng cao năng suất và chất lượng cây trồng, như: Lúa, đậu, lạc, cây ăn quả... và các dịch vụ bảo vệ thực vật. Về chăn nuôi, RDPR tập trung hướng dẫn người dân kỹ thuật chăn nuôi bò, lợn, gia cầm, ong lấy mật, phát triển con giống, đội ngũ thú y địa phương…

RDPR cũng thực hiện nhiều hoạt động khảo sát nghiên cứu hiện trạng quản lý đất rừng, hỗ trợ giao đất giao rừng cho cộng đồng, hướng dẫn bà con khai thác lâm sản phụ từ rừng hợp pháp, hỗ trợ cây giống, thực hiện các mô hình trồng rừng phòng hộ, bảo tồn và phát triển cây bản địa, bảo vệ rừng cộng đồng.

Theo Giám đốc RDPR Phạm Mậu Tài: “Những năm gần đây, RDPR tập trung hỗ trợ cộng đồng phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, thúc đẩy phát triển sản phẩm nông, lâm nghiệp, tạo thương hiệu sản phẩm và tiếp cận thị trường. Trong giai đoạn từ năm 2019 đến nay, đơn vị đã hỗ trợ xây dựng thành công 3 nhóm sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, gồm: Mô hình chuỗi giá trị cây sả, cây dược liệu tại xã Trường Xuân, chuỗi sản phẩm mật ong tại xã Trường Sơn và chuỗi sản phẩm măng rừng tại bản Hang Chuồn, xã Trường Xuân. Với sự hỗ trợ tích cực từ RDPR, các sản phẩm tăng thêm giá trị, mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao thu nhập cho cộng đồng”.

Nổi bật là RDPR đã vận động, triển khai dự án nuôi ong lấy mật cho bà con xã Trường Sơn vào năm 2022. Hiện, Hợp tác xã (HTX) nuôi ong lấy mật đại ngàn Trường Sơn đã được thành lập. Để HTX hoạt động hiệu quả, RDPR tổ chức tập huấn kỹ thuật nuôi ong, hỗ trợ con giống, trang thiết bị, xây dựng nhãn hiệu, lập kế hoạch sản xuất, kinh doanh, marketing và bán hàng… cho các thành viên với tổng kinh phí 800 triệu đồng.

Đến nay, HTX có 31 thành viên ở 6 thôn, bản; đàn ong của HTX từ 75 đàn ban đầu đã tăng lên 575 đàn. Tổng khối lượng mật ong thu được bình quân mỗi năm khoảng 2.800 lít, doanh thu ước đạt trên 1 tỷ đồng.

Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX nuôi ong lấy mật đại ngàn Trường Sơn Lê Văn Tiến cho biết: “Sản phẩm mật ong do HTX sản xuất đã được kiểm định, đăng ký chất lượng, xây dựng mã số, mã vạch, thương hiệu để tiêu thụ ra thị trường và được công nhận OCOP 3 sao. Nhờ nuôi ong lấy mật nên thu nhập của thành viên HTX được cải thiện đáng kể”. Hiện, mức thu nhập bình quân của thành viên trong HTX đạt khoảng 32 triệu đồng/người/năm. Ngoài ra, dự án còn hỗ trợ HTX liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với 3 đại lý, doanh nghiệp.

Được sự hỗ trợ của Đại sứ quán Australia tại Việt Nam, RDPR xây dựng và đề xuất dự án phát triển chuỗi giá trị tinh dầu sả tại xã Trường Xuân với diện tích 30ha. Triển khai dự án, RDPR tập huấn kiến thức, kỹ thuật trồng sả cho cộng đồng; tư vấn, cung cấp giống, xây dựng nhà xưởng, lắp đặt thiết bị chế biến tinh dầu, thiết kế mẫu mã, xây dựng hệ thống kênh tiêu thụ sản phẩm.

Bình quân mỗi năm, Tổ hợp tác (THT) trồng cây dược liệu Trường Xuân sản xuất khoảng 1.500 lít tinh dầu với khoảng 500 tấn sả nguyên liệu. Sản phẩm có 2 loại, gồm: Tinh dầu dạng xịt và nhỏ giọt với các loại chai đựng có dung tích khác nhau. Đến nay, doanh thu của THT đạt 900 triệu đồng/năm sau khi trừ chi phí. Một số bà con cũng trồng sả làm gia vị bán ra thị trường cho thu nhập khá cao.

Cùng với duy trì THT trồng cây dược liệu, RDPR còn hỗ trợ bà con xã Trường Xuân thành lập HTX măng giang Trường Xuân. HTX chủ yếu thu mua các loại măng rừng trên địa bàn về chế biến. Bình quân mỗi ngày HTX chế biến khoảng 1,5 tạ măng. Mặc dù hoạt động chế biến tập trung trong thời gian 7 tháng/năm nhưng HTX vẫn cho thu lãi khoảng 300 triệu đồng.

Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX măng giang Trường Xuân, Tổ trưởng THT trồng cây dược liệu Trường Xuân Nguyễn Viết Tâm chia sẻ: “Dự án góp phần trực tiếp tạo việc làm và thu nhập cho người dân địa phương. Hoạt động trồng và chế biến tinh dầu sả phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương nên việc duy trì, nhân rộng rất thuận lợi. Sản phẩm của HTX đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao, tiếp cận với thị trường hiệu quả, bền vững hơn”.

Ngoài việc hỗ trợ các mô hình sinh kế, RDPR còn hỗ trợ bà con tiếp cận chính sách pháp luật về bình đẳng giới với một số dự án nổi bật, như: Phối hợp cùng với Ủy ban MTTQVN huyện thực hiện dự án tuyên truyền và vận động chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư do ICCO tài trợ; dự án “Tăng cường tiếp cận pháp luật cho cộng đồng về Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Hôn nhân và gia đình” do EU tài trợ...

Triển khai một số dự án về tiếp cận Luật Bảo vệ môi trường, phát triển năng lượng tái tạo; dự án “Tăng cường tiếp cận pháp luật và bảo đảm sự tham gia của phụ nữ, người nghèo và người dân tộc thiểu số trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương thông qua thúc đẩy thực thi Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở tại tỉnh Quảng Bình” do EU tài trợ và Bộ Tư pháp là chủ dự án...

Đồng thời, đào tạo nâng cao năng lực cho nhiều cán bộ cơ sở kỹ năng, kiến thức cần thiết để tham gia hoạt động ở địa phương; hình thành và xây dựng năng lực cho các tổ chức cộng đồng; hỗ trợ nhân dân khắc phục thiên tai…

“Từ khi thành lập tới nay, các dự án do RDPR xây dựng cho thấy tính phù hợp với địa phương, đặc biệt về thúc đẩy phát triển cộng đồng và giảm nghèo cho đồng bào dân tộc, bình đẳng giới ở các xã miền núi, xã đặc biệt khó khăn. Thời gian tới, RDPR tiếp tục vận động các nguồn lực để xây dựng các công trình dân sinh, mô hình sinh kế cho cộng đồng, tạo chuỗi liên kết, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm đầu tư. Chúng tôi cũng đang nghiên cứu mở rộng địa bàn hoạt động ra các huyện miền núi để có thêm nhiều người dân được hưởng lợi...” ông Phạm Mậu Tài cho biết thêm.

Từ khi thành lập đến nay, RDPR đã góp phần giúp cho hộ nghèo huyện Quảng Ninh giảm xuống đáng kể. Đến nay, toàn huyện còn 1.178 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 4,23%. Sự đóng góp RDPR cũng đã được chính quyền các cấp ghi nhận: Năm 2012, 2023, được Chủ tịch UBND tỉnh tặng bằng khen về thành tích huy động viện trợ và góp phần phát triển kinh tế-xã hội tại tỉnh; năm 2013 được Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh  tặng bằng khen của về thành tích đóng góp thực hiện bảo tồn văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc…

Xuân Vương