(QBĐT) - Đến mùa mưa là hàng trăm hộ dân sống dọc các khe cát ở xã Hồng Thủy (Lệ Thủy) lại nơm nớp lo sợ nguy cơ bị vỡ đê. Bởi mỗi lần đê vỡ là cát vùi lấp ruộng đồng, đe dọa cuộc sống, tính mạng của người dân.
Trên địa bàn xã Hồng Thủy có 4 khe cát, gồm: Khe Phú Xuân ở thôn An Định, khe Bến Mốc ở thôn Mốc Định 1, khe Thạch Trung ở thôn Thạch Trung và khe Bến Đáy ở thôn Đông Hải. Nước các khe này chảy từ động cát ra bầu rồi theo khe về các khu dân cư, đồng ruộng. Dọc hai bên các khe là hệ thống đê bao bằng cát. Hệ thống đê này nhằm chắn cát bay, chống lũ tiểu mãn, làm đường tránh lũ.
Tuy nhiên, đến mùa mưa lũ, nước trong khe chảy mạnh tạo thành những dòng “lũ cát” làm lấp khe, đất sản xuất, đe dọa đến cuộc sống của hơn 500 hộ dân, trong đó có khoảng 300 hộ dân bị đe dọa nghiêm trọng.
Theo người dân xã Hồng Thủy, nhiều lần hệ thống đê cát tại các khe bị sạt lở trong mùa mưa lũ làm hư hỏng nhà cửa, đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người dân, làm mất đất sản xuất và ảnh hưởng đến trường học, khu dân cư.
Ông Phạm Minh Huấn, Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy cho biết: “Trước đây, trên địa bàn xã đã có nhiều lần vỡ đê ở các khe cát làm một người chết. Trong trận lũ lịch sử năm 2020, nhiều khe tiếp tục vỡ làm hàng chục ha đất sản xuất, nhà cửa của bà con bị vùi lấp, sụp đổ. Nước lũ dâng cao, đê bị vỡ khiến nhiều người dân không thể chạy lũ nên chính quyền địa phương phải huy động thuyền đến cứu”.
Khe Bến Mốc có chiều dài khoảng 4km nằm giữa hai thôn Mốc Định và Mốc Thượng 1 của xã Hồng Thủy. Khe mang nước về tưới cho đồng ruộng, phục vụ nuôi cá và là nguồn nước ngầm của hàng trăm hộ dân trong xã. Đáy khe rộng chừng 5m, mặt trên khoảng 8m, hai bên được bao bọc bởi 2 đê bằng cát cao gần 3m.
Đê này còn làm nhiệm vụ chống cát bay vào mùa hè và ngăn cát trôi vào mùa lũ. Trận lũ lớn năm 2020 khiến nhiều đoạn đê bị sạt lở, vùi lấp khe với chiều dài trên 1km từ đồi cát đến các khu dân cư, có nhiều đoạn sạt lở từ 100-200m.
 |
Dọc hai bên khe có khoảng 150 hộ dân đang sinh sống, trong đó, có nhiều nhà nằm cách chân đê từ 3-5m nên bà con rất lo lắng.
Bà Phan Thị Phê, một người dân ở thôn Mốc Thượng 1 cho hay: “Nhà tôi cách chân đê khe cát Bến Mốc khoảng 4m. Mỗi khi có lũ to là cả nhà phải dắt nhau đến ở nhờ nhà ngươi quen vì lo vỡ đê, sập nhà. Còn mùa hè thì cát bay, lấp đất ruộng và đất sản xuất nên cuộc sống của tôi và nhiều hộ dân trong thôn rất khó khăn”.
Để bảo vệ khe cát Bến Mốc, hàng năm, UBND xã Hồng Thủy đã huy động máy xúc san gạt lại những vị trí sạt lở để giảm độ dốc, đắp lại những vị trí bị vỡ, nạo vét lại đáy khe. Thời điểm lũ năm 2020, nước dâng cao không huy động được máy xúc, xã phải huy động lực lượng chặt cây làm hàng rào bảo vệ đê. Đầu năm 2021, xã Hồng Thủy đã đầu tư trên 400 triệu đồng để xây dựng tuyến đê khe Bến Mốc dài khoảng 200m.
Hiện cả bốn khe cát trên địa bàn xã Hồng Thủy đang đứng trước nguy cơ sạt lở, vỡ đê, cát lấp khe trong mùa mưa lũ và cát bay trong mùa nắng gió. Để khắc phục tình trạng này, mỗi năm, UBND xã phải đầu tư khoảng 800 triệu đồng để gia cố lại bờ đê, nạo vét lòng khe nhưng khi lũ về thì cát lại lấp đầy.
Ngoài ra, xã cũng đã huy động bà con trồng cây dọc bờ đê để chắn cát nhưng cây cũng không phát triển, hiệu quả chắn cát không cao. Năm 2021, khe cát Thạch Trung đã được đầu tư 5 tỷ đồng để xây kè và làm đường tránh lũ trên mặt đê với chiều dài 1,6km nhưng cũng chỉ làm được một bên.
Ông Phạm Minh Huấn, Chủ tịch UBND xã Hồng Thủy cho biết thêm: "Để bảo vệ sự an toàn cho người dân và diện tích đất sản xuất nông nghiệp tại các khu vực có khe cát thì cần phải cứng hóa các bờ đê và làm đường tránh lũ trên mặt đê. Muốn đầu tư xây dựng 4 công trình này cần số vốn khoảng 60 tỷ đồng. Đó là nguồn kinh phí quá lớn, vượt quá khả năng của địa phương…".
Việt Hà
