(QBĐT) - Ông bảo, được trở về, được sống những ngày đất nước hòa bình, phát triển và đổi mới là điều may mắn mà không phải người lính nào cũng có được khi đi qua chiến tranh. Có lẽ vì thế mà hơn 13 năm nay, người cựu chiến binh (CCB) ấy đã dành tâm huyết, sức lực đi tìm và đưa mộ các đồng đội về với đất mẹ. Với ông, đó không chỉ là trách nhiệm mà còn là ân tình sâu nặng với những đồng đội đã hy sinh trên chiến trường. Ông là CCB Đoàn Xuân Quang (SN 1950), hội viên Hội CCB xã Quảng Tiên (TX. Ba Đồn).
Trong căn nhà cấp 4 khuất trong ngõ nhỏ ở thôn Trường Thọ, xã Quảng Tiên, ông Đoàn Xuân Quang đang lúi húi cho gà ăn. Đã mấy năm nay, từ ngày vợ mất, ông Quang sống một mình, vui với mảnh vườn nhỏ.
Thấy chúng tôi đến, ông đon đả mời trà rồi bắt đầu câu chuyện về các cuộc hành trình đưa hài cốt đồng đội về an táng tại đất mẹ. Ông bảo, bây giờ, các con đều có cuộc sống riêng ổn định, ông sống một mình nên bao nhiêu tâm huyết đều dành cho việc đi tìm mộ liệt sỹ. Chừng nào hài cốt các đồng đội từng vào sinh ra tử với ông còn chưa được tìm thấy, chừng đó ông vẫn chưa thể ăn ngon ngủ yên.
CCB Đoàn Xuân Quang kể, năm 1968, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông lên đường nhập ngũ, làm lính bộ binh, tham gia chiến đấu ở Mặt trận B5 Quảng Trị. Năm 1973, ông lập gia đình trong một lần được về phép. Chưa kịp “vui duyên mới”, ông Quang lại phải tiếp tục ra chiến trường, đối mặt với bom đạn, hiểm nguy.
Trong một lần tham gia chiến đấu ở Lạng Sơn, ông không may bị thương. “Vết thương của tôi chẳng là gì so với các đồng đội đã ngã xuống. Những hy sinh, mất mát ấy không thể diễn tả được bằng lời”, ông Quang tâm sự.
Sau những năm tháng lăn lộn trên chiến trường ác liệt, năm 1986, ông Quang xuất ngũ, trở về địa phương với công việc chính là làm nông nghiệp. Cuộc sống của một người lính xuất ngũ thời đó rất chật vật nhưng bằng ý chí, nghị lực, vợ chồng ông đã vượt qua khó khăn, nuôi dạy 4 người con ăn học, có công ăn việc làm ổn định.
 |
Đi qua chiến tranh, chứng kiến những hy sinh của biết bao đồng đội, hơn ai hết, ông Quang thấu hiểu nỗi đau, niềm khắc khoải của gia đình các liệt sỹ khi chưa tìm được mộ người thân. Có lẽ bởi thế mà người lính già ấy chưa một ngày nào nguôi quên niềm canh cánh với những đồng đội đã hy sinh.
Tháng 6-1976, trong một lần về phép, anh lính bộ binh Đoàn Xuân Quang cùng với gia đình liệt sỹ Đinh Xuân Tăng (hy sinh 8-1970) lặn lội vào xã Hốc Nghi, huyện Đakrông (Quảng Trị) để tìm và đưa hài cốt liệt sỹ về an táng tại quê hương Quảng Tiên.
Năm 2005, ông Quang lại tiếp tục cùng gia đình liệt sỹ Đoàn Lương Gài, hy sinh 8-1972 tại Thành cổ Quảng Trị đi tìm và đưa đồng đội về an táng tại quê nhà. “Kể ra thì nghe đơn giản, nhưng kỳ thực để tìm được mộ các đồng đội không hề dễ dàng, nhất là sau bao biến động của thời gian. Có nhiều nơi địa hình hiểm trở, núi cao, vực sâu. Cũng có nơi địa hình thay đổi phức tạp đến không nhận ra. Không tìm được người dân bản địa hay đồng đội cũ từng chiến đấu tại đó để hỏi tin tức. Một số hài cốt liệt sỹ đã được các đơn vị quy tập về các nghĩa trang liệt sỹ địa phương hoặc quốc gia... Đó là những khó khăn được “chỉ mặt đặt tên” và còn biết bao gian nan không thể kể ra đây”, ông Quang chia sẻ.
Khó khăn, gian nan và không ít thử thách như thế, nhưng CCB Đoàn Xuân Quang chưa bao giờ từ bỏ việc làm ý nghĩa, giàu nhân văn của mình. Ông bảo, có nhiều chuyến đi, dù bản thân đã xác định trước được vị trí từng chôn cất đồng đội nhưng sau đó, vì nhiều lý do nên không thu được kết quả, đành về không.
Dẫu vậy, người lính già ấy chưa bao giờ nghĩ đến chuyện buông xuôi. Sau khi xuất ngũ, mặc dù hoàn cảnh gia đình khó khăn, sức khỏe yếu do vết thương cũ hay tái phát, nhưng ông vẫn luôn nuôi ý định tìm kiếm hết mộ các đồng đội mà trước đây ông đã tự tay chôn cất tại chiến trường.
Ông thường xuyên theo dõi kênh tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sỹ trên trang thông tin của Hội CCB và Đài Tiếng nói Việt Nam để tìm kiếm thông tin về gia đình các liệt sỹ đang muốn tìm mộ người thân để liên lạc với họ.
“Thời điểm bà nhà tôi mất, tinh thần tôi có phần sa sút lại thêm tuổi già, vết thương cũ thường xuyên tái phát, nhưng nghĩ đến gia đình các liệt sỹ vẫn luôn đau đáu tìm kiếm mộ người thân, tôi không cho phép mình nghỉ ngơi. Bất cứ khi nào thân nhân liệt sỹ cần, tôi đều sẵn lòng đồng hành cùng họ trong cuộc hành trình tìm kiếm hài cốt người đã khuất”, ông Quang trải lòng.
 |
Bằng tâm huyết, trách nhiệm và hơn hết là tình cảm thiêng liêng với những đồng đội đã ngã xuống, từ năm 1976-2019, CCB Đoàn Xuân Quang đã góp sức tìm được 5/10 hài cốt liệt sỹ do chính ông tự tay chôn cất trong chiến tranh để đưa về an táng tại đất mẹ. Có lẽ, với ông, chẳng có niềm vui nào bằng được thấy nụ cười và cả giọt nước mắt mừng tủi của gia đình liệt sỹ khi nhận lại hài cốt của người thân.
“Các con tôi đều bảo, ba già rồi, lo giữ gìn sức khỏe, chỉ cần cho địa điểm để gia đình liệt sỹ tự đi tìm là được, không cần phải lặn lội đi theo họ đến tận nơi. Nhưng như thế đâu được! Tôi phải đích thân đến tận nơi, nhìn thấy tận mắt hài cốt các đồng đội được tìm thấy, cất bốc mới yên lòng. Niềm đau đáu ấy cứ vận vào tôi, không sao bỏ đi được. Cứ nghĩ đến mộ phần những đồng đội chưa được tìm thấy, vẫn ngày ngày phơi mình với mưa nắng, tôi không đành lòng. Chừng nào còn sống, tôi vẫn còn đi tìm!”, người lính già bộc bạch, đôi mắt ngước nhìn xa xăm, giọng đầy quyết tâm.
Tâm An
