(QBĐT) - Mặc dù nhiều đoạn sông Long Đại đã bị sạt lở nặng nhiều năm qua, thế nhưng hàng chục hộ dân ở Kim Sen, xã Trường Xuân (huyện Quảng Ninh) sống dọc bờ sông này vẫn một mực không muốn di dời lên khu tái định cư mới. Trong khi đó cuộc sống của họ đang từng ngày bị đe dọa vì con sông ngày càng lấn sâu vào làng.

Bờ sông sạt lở do khai thác cát sạn?

Thôn Kim Sen hiện có 176 hộ sinh sống dọc hai bên bờ của sông Long Đại. Tuy nhiên, theo các hộ dân trong thôn cho biết, những năm gần đây phía bờ nam của con sông đoạn chảy qua thôn Kim Sen đang ngày càng sạt lở nghiêm trọng và ăn sâu vào làng do hoạt động khai thác cát sạn trên sông Long Đại. Có nơi sạt lở mạnh, sông lấn sâu vào làng và chỉ cách nhà dân chừng 5m. Nhà cửa, nương vườn của hàng chục hộ dân sống dọc con sông đang đứng trước nguy cơ xóa sổ vì tình trạng sạt lở.

Tình trạng sạt lở bờ Long Đại đã lấn sâu vào đường làng, đe dọa đến sự an toàn của nhiều hộ dân thôn Kim Sen.

Dẫn phóng viên đến đoạn sông sạt lở phía trước nhà, bà Trần Thị Tám lo lắng nói: “Trước đây, khi chưa xảy ra tình trạng sạt lở, từ bờ sông đến đường làng sát sân nhà tui phải cách một đoạn khá xa, khoảng hơn 20m, nhưng giờ thì nước sông đã ăn sâu vào sát chân của con đường làng. Cứ tình trạng này, chẳng mấy chốc sẽ sạt lở vào đến sân nhà tui”.

Không chỉ đe dọa đến đất ở, sông Long Đại cũng đã "nuốt trôi" nhiều ha đất trồng trọt của bà con nơi đây. Bà Tám cho biết thêm, gia đình bà trước đây có 11 ha đất trồng rừng và đất trồng hoa màu các loại. Thế nhưng hiện tại diện tích này chỉ còn lại 9 ha. Chỉ tay vào gốc cây mít đang nằm chỏng chơ sát bờ sông, bà Tám cho biết thêm, đất bị sạt lở nên nhiều cây trồng lâu năm của gia đình bà và nhiều hộ dân nơi đây cũng cuốn trôi theo dòng nước.

Lo lắng vì tình trạng sạt lở ngày càng nghiêm trọng, nhiều hộ dân đã đối phó bằng cách đổ thêm đất vào những đoạn sạt lở. Bà Trần Thị Phương, một hộ dân đang sống trong đoạn sông sạt lở cho hay, vì nước sông đã lấn vào đường và có nguy cơ ngoạm luôn ngôi nhà của mình, nên bà đã thuê xe chở đất đổ xuống bờ sông. Thế nhưng, một thời gian sau, số đất này cũng dần bị cuốn trôi và đâu lại vào đó. Hiện giờ nước sông đã "ăn" vào chân con đường làng và cách hàng rào nhà bà một đoạn chỉ còn 4m.

Tình trạng sạt lở bờ nam sông Long Đại đoạn qua thôn Kim Sen đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng, mà theo người dân nguyên nhân chính gây ra tình trạng này là do nạn khai thác cát. Tuy nhiên, mới đây UBND xã đã gửi cho thôn Kim Sen công văn về việc cho ý kiến cấp giấy phép khai thác cát, sỏi tại Bãi Nái, xã Trường Xuân cho HTX Thống Nhất, kèm theo công văn của Sở Tài nguyên-Môi trường về vấn đề này.

Ông Trần Văn Thành, Bí thư Đảng bộ bộ phận thôn Kim Sen cho hay: Sau khi nhận được công văn, thôn đã tiến hành lấy ý kiến của người dân. Kết quả, có 176 hộ/176 hộ đều không đồng ý. Dù chưa được cấp giấy phép khai thác cát sạn ở Bãi Nái thế nhưng những ngày vừa qua, tình trạng tàu thuyền công suất lớn khai thác cát trên sông Long Đại diễn ra ngày càng nhiều hơn trước.

“Hiện nay, tình trạng sụt lở của sông Long Đại đã khiến cho vườn nhà của gần 50 hộ dân có nguy cơ bị sụp lún, với tổng diện tích hàng nghìn m2”, ông Thành cho biết. 

Từ chối khu tái định cư mới

Trước tình trạng sạt lở nghiêm trọng ở địa bàn thôn Kim Sen, chính quyền huyện Quảng Ninh và xã Trường Xuân đã có chủ trương di dời các hộ dân sống dọc bờ nam sông Long Đại lên khu tái định cư mới cách đó không xa, với những chính sách khuyến khích và hỗ trợ như cấp đất, hỗ trợ số tiền 20 triệu đồng. Tuy nhiên, hàng chục hộ dân ở đây đều một mực không muốn đi, mặc cho chính quyền địa phương tích cực vận động di dời.

Đa số các hộ dân ở thôn Kim Sen đều làm nghề đánh bắt trên sông nên hoàn cảnh kinh tế khá khó khăn.

Bà Trần Thị Tám quả quyết: “Chúng tôi ở đây mấy chục năm nay đã quen rồi, giờ phải lên khu tái định cư đất vừa nhỏ, vừa hẹp, rồi chúng tôi biết trồng cây gì, nuôi con gì để sống”. Cùng chung suy nghĩ với bà Tám, ông Dũng cũng cho hay, dù biết tình trạng sạt lở và những hiểm nguy sẽ đến bất kỳ lúc nào, nhưng gia đình ông vẫn không muốn dời đi. Nếu lên khu tái định cư thì đất không có để sản xuất, nhà phải làm lại từ đầu.

Với thu nhập dựa vào trồng trọt và đánh bắt trên sông thì gia đình ông xác định ở lại ngày nào hay ngày đó, chứ lên thì tiền đâu để xây nhà. Ông Dũng cũng cho biết thêm, số tiền hỗ trợ di dời 20 triệu đồng cũng không thấm vào đâu, mà lên rồi gia đình cũng không biết làm gì.

Nắm bắt được suy nghĩ của các hộ dân, ông Trần Văn Thành cũng cho biết, người dân đã quen với cuộc sống ở đây, lên đó đất cấp thì ít, diện tích 400m2 chỉ đủ xây nhà và một mảnh vườn, mà nhà nếu xây lên cũng san sát như thành phố nên không có đất để trồng trọt, chăn nuôi. Nông dân thì sống dựa vào đất, lên khu tái định cư, đất sản xuất không có thì người dân biết sống dựa vào đâu. Đa số người dân đều có suy nghĩ, không biết khi nào sẽ sạt lở vô đến nhà mình nên thà ở đây còn hơn phải di dời lên đó.

Ở thôn Kim Sen, hầu hết người dân đều làm nông nghiệp và đánh bắt thủy sản trên sông nên thu nhập thấp, đời sống kinh tế khá khó khăn. Chính vì vậy khi có chủ trương phải di dời, nhiều hộ đều bày tỏ quan điểm của mình là không muốn đi. Trước đây, khi xảy ra tình trạng sạt lở, vì quá hoang mang, hàng chục hộ dân thôn Kim Sen đã viết đơn gửi chính quyền xã xin được di dời lên khu tái định cư mới. Tuy nhiên, một thời gian sau, cũng các hộ dân này đã xin rút lại đơn với lý do không muốn lên khu tái định cư mới nữa.

Đoàn Nguyệt

Bài 2: Những ngôi nhà tái định cư chờ cấp sổ đỏ