(QBĐT) - Địa bàn tỉnh ta có 174,5km đường sắt chạy ngang qua. Trong số 285 đường ngang đi ngang đường sắt, thì có đến 210 đường ngang (chiếm đến hơn 73%) do người dân tự mở. Đã có nhiều vụ tai nạn thương tâm xảy ra trên chính những tuyến đường "tự phát" này. Đó là một thực tế tồn tại hàng chục năm nay ở nhiều địa phương. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây là nên "thẳng tay" dẹp bỏ hay tiếp tục duy trì những tuyến đường ngang "bất hợp pháp này"?

Tiềm ẩn nguy cơ tai nạn

Nếu như trên các tuyến đường ngang "hợp pháp" ngoài biển cảnh báo, còn có đèn tín hiệu hoặc rào chắn mỗi lúc có tàu chạy qua, thì ở hầu hết các tuyến đường ngang "tự phát" chỉ có biển cảnh báo "Chú ý tàu hỏa". Nhưng không phải lúc nào người đi đường cũng có đủ thời gian "chú ý" quan sát khi băng qua các tuyến đường này.

Hơn nữa, đây thường là những tuyến đường cắt vuông góc với đường sắt, xung quanh nhiều cây bụi cao, dẫn đến hạn chế tầm nhìn và khả năng quan sát của người đi đường mỗi khi tàu đến. Và lẽ dĩ nhiên, tai nạn cũng khó mà tránh được.

Xã Vạn Ninh (huyện Quảng Ninh) chỉ có 2,5km đường sắt ngang qua 3 thôn Phúc Sơn, Xuân Sơn và Áng Sơn, tuy nhiên ở đây có đến 6 tuyến đường ngang dân sinh. Trong đó chỉ có 2 tuyến đường có đèn báo và rào chắn. Cuối tháng 2 vừa qua, tại đây đã xảy ra một vụ tai nạn giao thông đường sắt, khiến một người bị tử vong.

Ông Hoàng Thế Lâm, Trưởng Công an xã Vạn Ninh cho biết, trước đây, trên các tuyến đường ngang dân sinh cắt qua đường sắt vẫn xảy một số vụ tai nạn. Tuy nhiên, từ khi trên 2 tuyến đường ngang chính có đèn báo hiệu và rào chắn, tình hình tai nạn giao thông đường sắt đã giảm hẳn.

Kế đó, xã An Ninh (huyện Quảng Ninh), mặc dù chỉ có 4km đường sắt ngang qua địa phận 5 thôn, thế nhưng có đến 12 tuyến đường ngang dân sinh ngang qua đường sắt. Trong số 12 đường ngang dân sinh băng qua đường sắt chỉ có 3 tuyến đường có đèn tín hiệu và rào chắn, số còn lại đều do người dân tự phát mở đường để đi. Năm 2015, trên chính địa bàn xã xảy ra 2 vụ tai nạn thương tâm, tại thôn Kim Nại và thôn Đại Hữu.

Mặc dù đã có cọc chắn, nhưng nhiều người vẫn liều lĩnh qua lại trên các tuyến đường ngang dân sinh tự mở.

Riêng đầu năm 2016 này cũng đã xảy ra một vụ tai nạn, khiến một người dân bị tử vong. Ông Nguyễn Văn Đồng, Chủ tịch UBND xã An Ninh cho biết: "Tuyến đường sắt chạy ngang qua địa bàn xã đi qua giữa các khu dân cư đông đúc. Hầu hết các tuyến đường ngang tự phát này đều do người dân tự mở để đi lại từ rất lâu, nên để dẹp bỏ những con đường này là rất khó". 

Bà Hoàng Thị Ánh ở thôn Phúc Mỹ, xã Xuân Ninh (Quảng Ninh) ở ngay cạnh một tuyến đường ngang dân sinh tự phát cho biết, người dân đi qua đây rất nhiều, có đủ các loại phương tiện, xe máy, xe đạp, xe ô tô. Năm trước, ngành đường sắt đã làm cọc rào chắn để ngăn không cho người và phương tiện qua lại.

Tuy nhiên, người dân ở đây muốn đi xát gạo, làm đồng, hay đi chợ vẫn phải băng qua con đường này. Đã có nhiều người đi xe máy muốn đi qua đường tàu cho thật nhanh để tránh tàu nên bị ngã. Nguy hiểm như thế, tại sao vẫn đi?.

Trả lời câu hỏi này, bà Ánh nói: "Dọc tuyến đường này cũng có một tuyến đường ngang có rào chắn, tuy nhiên do cách xa (khoảng 2km) nên nhiều người không đi. Ngay cả nhà tui đây cũng rứa, đường gần thì đi lại tiện lợi hơn".

Không thể không băng qua đường sắt

Chỉ cần vài tấm đan bằng bê tông, hoặc thô sơ hơn nữa là san lấp bằng đất đá, là người dân đã mở được một lối đi "nhanh, tiện lợi và gần nhà" để băng qua đường sắt. Có tuyến đường là lối đi của một cụm dân cư, có tuyến chỉ lối ra vào của một nhà. Địa bàn xã Kim Hóa, huyện Tuyên Hóa có 17km đường sắt ngang qua. Phần lớn dân cư ở đây đều định cư dọc hai bên tuyến đường sắt Bắc-Nam. Vì vậy, việc đi lại để sản xuất, sinh hoạt hàng ngày, người dân nơi đây đều bắt buộc phải băng đường sắt.

Theo ông Mai Văn Phấn, Phó Chủ tịch UBND xã Kim Hóa: "Trong số 13 tuyến đường ngang dân sinh, thì có đến 10 tuyến đường ngang hợp pháp. Số còn lại đều do người dân ở đây tự mở để đi lại. Mặc dù biết đó là vi phạm pháp luật và nguy hiểm, nhưng người dân không thể không băng qua đường sắt".

Tương tự, tại xã Nam Hóa, mặc dù chỉ có 5km đường sắt đi qua, nhưng cũng có đến gần 1/3 dân cư sống (ở phía đông đường sắt Bắc-Nam) bắt buộc phải băng qua đường sắt để sản xuất, học tập và sinh sống.

Ông Trần Kim Tuyến, Chủ tịch UBND xã cho biết: "Hiện trên địa bản xã không có một tuyến đường ngang hợp pháp nào. Vì vậy, người dân chúng tôi buộc phải đi qua đường sắt chứ không còn cách nào khác. Nhiều lần, ngành đường sắt đã dựng cọc cấm đường, nhưng người dân lại nhổ cọc để đi. Ở đây đã có một số vụ tai nạn xảy ra, nhưng rất may chưa có người tử vong. Nhiều lần tàu đang chạy buộc phải dừng lại".

Theo thống kê của Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh, năm 2015 trên địa bàn tỉnh ta xảy ra 10 vụ tai nạn giao thông đường sắt, làm 7 người chết, 2 người bị thương, tăng 8 vụ, 5 người chết, 2 người bị thương so với năm 2014.

Theo thống kê của Công an huyện Tuyên Hóa, năm 2015, trên địa bàn xảy ra 3 vụ tai nạn giao thông đường sắt, khiến 3 người bị tử vong. Các vụ tai nạn này đều xảy ra trên các tuyến đường ngang dân sinh tự phát.

Nguyên nhân chủ yếu do, người đi đường thiếu chú ý, quan sát khi đi qua đường sắt. Đối tượng chủ yếu là người già và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, theo Đại úy Phạm Huy Cường, Đội trưởng đội Cảnh sát giao thông-Trật tự cơ động, Công an huyện Tuyên Hóa: "Thống kê là như vậy, nhưng thực tế số vụ tai nạn có thể nhiều hơn".

Cần quy hoạch các tuyến đường gom

Rõ ràng, hầu hết các vụ tai nạn đường sắt đều xảy ra tại các đường ngang dân sinh tự phát. Vấn đề đặt ra ở đây là nên dẹp bỏ hay tiếp tục duy trì các tuyến đường "bất hợp pháp" này? Theo ý kiến của lãnh đạo nhiều địa phương, giải pháp dẹp bỏ khó mà thực hiện được, vì không thể ngăn đường, cấm đường trong khi người dân không có đường đi lại. Còn nếu tiếp tục duy trì những con đường này, thì khó mà bảo đảm rằng không có tai nạn xảy ra.

Vì vậy, ngoài việc thường xuyên tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và ý thức của người dân về an toàn giao thông đường sắt, còn cần đến những giải pháp thực tế và đồng bộ khác. Ông Nguyễn Văn Đồng, Chủ tịch UBND xã An Ninh (Quảng Ninh) thì cho rằng, nên khảo sát, quy hoạch lại các tuyến đường ngang dân sinh một cách hợp lý hơn. Bởi, với 4km đường sắt qua 5 thôn của xã, chỉ có 3 tuyến đường ngang là quá ít.

Từ tình hình thực tế của địa phương, Chủ tịch UBND xã Nam Hóa (Tuyên Hóa) Trần Kim Tuyến cho rằng, nếu không đi qua đường sắt, cụm dân cư ở phía đông của xã hiện chỉ có một tuyến đường duy nhất để ra bên ngoài đó là đi qua xã Thạch Hóa. Tuy vậy, con đường này rất nhỏ, lại phải qua đồi dốc, chỉ có xe máy, xe đạp mới lưu thông được, còn ô tô lớn không thể vào. "Nếu ngành đường sắt mở một tuyến đường ngang dân sinh, thì địa phương chúng tôi sẽ quy hoạch một tuyến đường gom tạo điều kiện cho dân đi lại an toàn và làm ăn, phát triển kinh tế". 

Đồng quan điểm nói trên, Đại úy Phạm Huy Cường, Đội trưởng đội Cảnh sát giao thông-Trật tự cơ động, Công an huyện Tuyên Hóa cũng cho hay: "Nhất thiết phải quy hoạch mở đường gom. Bởi, huyện Tuyên Hóa có 65,8km đường sắt ngang qua, nhưng cho đến nay, chưa có một tuyến đường gom nào để người dân sống 2 bên đường sắt có thể đi lại an toàn".

Dương Công Hợp