(QBĐT) - Mỗi khi nhớ về quê nhà, lòng tôi lại dấy lên một nỗi thương nhớ chẳng dễ gọi tên. Đó là nỗi nhớ những mâm cơm giản dị của mẹ, của những món ăn đậm đà hương vị quê hương mà không một nhà hàng sang trọng nào có thể thay thế. Trong những món ăn ấy, tôi nhớ nhất là mắm cà. Đơn giản, bình dị mà thấm đẫm bao ký ức tuổi thơ.

Mắm cà là món ăn quen thuộc của người dân miền quê, đặc biệt là miền Trung và Nam bộ. Chẳng cầu kỳ, nguyên liệu chủ yếu là cà pháo muối kèm mắm nêm hay nước mắm pha, nhưng mắm cà lại có sức cuốn hút kỳ lạ. Cà pháo chọn quả vừa chín tới, tròn trịa, rửa sạch rồi đem ngâm muối để giữ nguyên độ giòn. Chỉ cần mở nắp hũ là thấy mùi thơm lừng, dân dã của cà muối, của mắm hòa quyện cùng nhau, gọi mời bữa cơm đạm bạc nhưng đầy yêu thương.

Những ngày tôi còn nhỏ, mỗi chiều mưa, mẹ lại hay dọn mâm cơm đơn sơ với bát mắm cà. Bữa cơm thường chỉ có nồi cơm gạo mới, đĩa rau luộc, bát canh đơn giản cùng mắm cà mà sao lại khiến tôi ăn thật ngon. Chấm từng miếng cà giòn rụm vào chén mắm, vị mằn mặn, cay cay của mắm hòa cùng vị giòn, bùi của cà, tạo nên hương vị độc đáo, khó lòng quên được. Lúc ấy, tôi chưa hiểu hết cái hồn của mắm cà, chỉ biết đó là món ăn thân thuộc, mà giờ đi xa, tôi lại nhớ quay quắt.

Món mắm cà không chỉ là một món ăn, nó còn là nơi chứa đựng bao nhiêu tâm tư của người phụ nữ trong gia đình. Làm mắm cà không khó nhưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ. Mẹ vẫn thường ngồi tỉ mẩn lựa từng trái cà, rồi ngâm muối đúng độ để cà vừa ngon, vừa giữ được độ giòn tự nhiên. Mỗi lần làm mắm, mẹ lại dặn chúng tôi phải chờ thêm vài ngày mới ăn được, vì phải để cho cà ngấm mắm, đạt độ ngon nhất. Có lẽ nhờ những chắt chiu, yêu thương mà mẹ gửi gắm, món mắm cà của mẹ luôn ngon hơn bất kỳ món ăn nào tôi từng nếm thử.

Mỗi người xa quê đều có một món ăn khiến họ nhớ nhà, với tôi, đó chính là mắm cà. Giữa chốn thành phố tấp nập, nhiều khi tôi nhớ đến quay quắt những bữa cơm với mắm cà của mẹ. Những khi đi làm về mệt mỏi, lòng lại dâng lên nỗi nhớ quê, nhớ cái mùi mắm cà đậm đà, nhớ ánh mắt mẹ nhìn con ăn ngon lành mà vui đến lạ. Ở thành phố, cũng có thể mua được cà muối và mắm, nhưng dường như chúng thiếu mất một chút hồn quê, một chút tình cảm giản dị, nên không thể nào ngon như mắm cà của mẹ.

Mắm cà còn là câu chuyện về tình làng nghĩa xóm, về cái cách người miền quê chia sẻ với nhau những điều nhỏ bé, đơn sơ. Những khi nhà làm được mẻ mắm cà ngon, mẹ lại gói ghém cho hàng xóm một chút. Một trái cà, vài thìa mắm, tưởng như đơn giản nhưng ấm áp vô cùng. Người miền quê ăn uống chẳng cầu kỳ nhưng lại nặng tình nặng nghĩa, cái hồn của mắm cà như hòa quyện với cái tình người, mộc mạc mà đong đầy.

Mắm cà là sự kết nối của những thế hệ. Khi lớn lên, đi xa rồi trở về, tôi lại thấy mẹ vẫn còn ngồi bên hũ cà, vẫn tỉ mỉ, chăm chút từng quả. Giờ đây, mỗi lần về quê, ngồi bên mâm cơm với bát mắm cà quen thuộc, tôi mới hiểu rằng, không chỉ là một món ăn, đó còn là tình yêu thương, là tâm huyết mà mẹ gửi gắm cho con. Đó là cả một miền ký ức không thể phai mờ, là tình cảm thiêng liêng chẳng thể thay thế.

Có những lúc tôi tự hỏi, liệu rằng mình có thể làm được món mắm cà ngon như của mẹ hay không? Có lẽ chẳng bao giờ bằng, vì cái mà tôi còn thiếu chính là tình yêu thương, là ký ức tuổi thơ, là bàn tay tảo tần của mẹ trong từng trái cà, từng giọt mắm. Nhưng có lẽ, khi nào tôi cũng sẽ nhớ và trân trọng những giây phút giản dị bên mâm cơm gia đình ấy.

Mắm cà, món ăn của quê hương, của tuổi thơ, của gia đình. Dù đi xa bao nhiêu, dù thời gian có qua đi, tôi vẫn luôn nhớ mãi hương vị mặn mà, cay cay, cái giòn bùi của cà pháo, cái mặn ngọt của mắm. Đó là nỗi nhớ nhà, nhớ quê hương, là tình yêu thương của mẹ, là nét đẹp của quê hương mà tôi muốn gìn giữ mãi mãi trong trái tim mình.

Chỉ cần một bát mắm cà bên mâm cơm đơn sơ, vậy là đủ để thấy lòng mình ấm áp, để nhớ về những kỷ niệm ngọt ngào đã qua, để cảm nhận được quê hương luôn ở trong tim, dẫu tôi có đi đâu về đâu.

Nguyễn Văn Nhật Thành