(QBĐT) - Trộn vào hoàng hôn mùi cá nướng cứ dằng dặc thơm lừng trong hồi niệm của tôi. Đã lâu lâu rồi, chí ít cũng xấp xỉ sáu mươi năm, nghĩa là từ khi ta còn trẻ con ngây thơ đến khi chạm vạch người hiếm xưa nay. Lớp người ăn ít nghĩ nhiều và thường lôi trong kho ký ức của mình những mảnh đời cũ kỹ ra để ngắm nghía và trò chuyện. Những mảnh đời lộn xộn có khi cái trước đè lên cái sau, cái sau ngúng nguẩy tìm đến một góc xa xa thút thít chờ đợi.
Thôi thì, xin các bạn nhịn nhường nhau chút xíu cũng là ta cả mà, không được kể trước thì sẽ kể sau. Chẳng điều gì bị lãng quên đâu, còn nhớ được là hạnh phúc của người cao tuổi. Nhớ được cái xa sẽ không quên cái gần. Thế thì các bạn cho phép tôi kể cái xa trước nhé. Tuổi thơ xa xôi mà gần gũi, quá gần gũi, tựa như vừa bước ra từ giấc mơ đêm qua.
Những con thuyền từ biển về mang theo từng khoang cá đầy vơi. Không phải lúc nào cũng giống nhau. Sự hào phóng của đại dương cũng vơi đầy như tính nết thất thường của con người vậy. Thả lưới xuống lòng biển cũng chỉ là đón đợi sự may rủi nơi mây nước bao la, cầu xin trên dưới rủ lòng thương cho yên lặng đường khơi, cá mú đầy thuyền, có chút dư dả khi cập bến.
Thuyền từ từ đi vào cửa sông, các ngư dân ăn sóng nói gió lặng yên nhìn lên bến, lồng ngực đang còn căng đầy hơi biển. Hơi biển mặn chát và luôn có chút tanh tao pha trộn. Mỗi ngư phủ mang trong mình một phần của biển, mặn và tanh như muôn thuở không đổi thay, người bờ ngóng đợi cái phần quen thuộc ấy như mong mỏi sự bình yên cho mái nhà mình. Và, cái mùi cá nướng làm dậy mùi đặc trưng của làng biển thời tôi bé xíu chính là sự minh chứng cho điều mong mỏi hồn hậu ấy.
 Minh họa: Minh Quý |
Cá trích tươi ròng vảy lấp lánh ánh chiều nơi thềm sóng ì oạp. Làng nhan nhản bếp than hoa cũng vừa được nhóm lên đang dần rực nóng chờ vỉ cá tươi đặt lên. Mẹ, vợ của các ngư phủ là nhân vật chính của làng cửa sông ở thời điểm này. Họ cần mẫn và cũng thong dong trong công việc quen thuộc. Nướng cá. Những con cá ăn lửa than, khô và cong dần tỏa ra mùi thơm từ làn khói màu xanh lam nhè nhẹ bay lên. Mùi thơm của cá nướng hòa trộn vào mùi than cháy hồng, tỏa lan khắp xóm...
Một góc sân mẹ nướng cá thì trong nhà bố đã chuẩn bị bát nước chấm đủ vị ớt, tỏi, có thể thêm cả gừng và tiêu. Nước mắm cá cơm loại ngon nhất dù không mang một thương hiệu nào cả, đậm đà như vốn đã đậm đà xưa nay. Đĩa rau sống cùng vài chiếc bánh tráng bày ra, cạnh đó một chai rượu Quảng Long...
Bố tôi thích món này, cá trích nướng nhắm rượu gạo trong veo trong vắt tí tách sủi tăm. Có lẽ nhiều đàn ông làng tôi cũng nghiện món ấy như bố tôi vậy. Họ nghiện cá trích nướng thịt mỏng nhưng thơm và xương mềm có thể cắn ngang cả con được. Tay cầm cá chấm sâu sâu vào bát nước mắm, đưa lên miệng từ từ nhai. Nhón tiếp mấy cọng rau diếp cá, ngò, quế… bổ sung cho miếng ẩm thực dân dã thơm thảo. Sau đó, bẻ lắc cắc một mảnh bánh đa chi chít vừng đen thơm giòn để ăn. Món ngon, rẻ tiền ấy vẫn là món tôi thích thú bây giờ.
Thỉnh thoảng vẫn bảo vợ đi chợ chọn mua chục con cá trích tươi về nướng. Chẳng có điều kiện nướng bằng than củi thì dùng lò nướng hiện đại. Cái ngon chỉ còn lại một nửa nhưng cơ bản vẫn là cá trích nướng. Món ký ức, ăn bằng nỗi nhớ quê hương, thương về quá khứ. Quá khứ và quê hương vẫn chiếm trong tâm hồn mình một phần rất đáng kể. Sẽ là rất kinh hãi khi những cái đó bị xóa đi; cuộc sống chỉ còn lại sự bộn bề chen lấn của hiện tại.
Nguyễn Hữu Quý
