Tiết trời đầu xuân năm nay khá buốt lạnh, nhưng từ sáng sớm, nhiều người dân địa phương và khán giả từ các vùng lân cận đã háo hức có mặt tại sới vật phường Quảng Long (TX. Ba Đồn) để xem hội. Đây là lần thứ XXI, Hội vật truyền thống được TX. Ba Đồn tổ chức theo quy mô, bài bản và mặc dù bị gián đoạn sau 2 năm dịch Covid-19 nhưng không vì thế mà độ hấp dẫn, lôi cuốn giảm "nhiệt".

 

Năm nay, tham gia hội vật có 6 đoàn, 7 đội với hơn 50 đô vật đủ mọi lứa tuổi, tranh tài 7 hạng cân từ 45kg-trên 75kg được tuyển chọn từ những đô vật giỏi ngay từ cơ sở. Khi hồi trống dài rộn ràng báo hiệu khai cuộc, hai đô vật bước lên sới vật với hai chiếc đai màu xanh đỏ để phân biệt.

 

Hội vật truyền thống ở Ba Đồn áp dụng nguyên tắc của luật thi đấu vật dân tộc. Để thắng tuyệt đối, các đô vật phải nhấc bổng đối phương lên sao cho hai chân lên khỏi mặt đất hoặc đánh ngã đối thủ ở tư thế “lấm lưng trắng bụng” đồng thời giữ hoặc đè đối thủ trong 3 giây. Các đô vật thi đấu loại trực tiếp, đô thủ muốn vào vòng trong phải giành chiến thắng liên tiếp trước ít nhất 2 đối thủ.

Sới vật phường Quảng Long được xem là lớn nhất khu vực Bắc miền Trung với sức chứa gần 3.000 chỗ ngồi nhưng gần như chật kín. Diễn ra trong một ngày, hội vật với hơn trăm trận thi đấu đặc sắc, mãn nhãn khán giả và du khách thập phương trong những ngày đầu xuân mới. Các đô vật thỏa sức tranh tài, tranh đua lành mạnh trên sới vật, cống hiến những thế vật hay, những "miếng" đánh đẹp, bất ngờ, đa dạng.

 

Nhiều trận đấu diễn ra gay cấn, giằng co quyết liệt nhưng các đô vật đều tuân thủ, không ra các đòn đánh nguy hiểm dẫn đến chấn thương nặng, thậm chí đe dọa tính mạng: Bẻ, vặn, khóa trái khớp, bấm huyệt, nắm tóc, tấn công hạ bộ, yết hầu, mắt...

 

Theo cụ Nguyễn Quốc Dũng, phường Quảng Long cho hay, đấu vật được coi là môn thể thao vận động mạnh, đòi hỏi sức khỏe, sự dẻo dài và cả mưu trí và trong thi đấu thường sẽ xảy ra chấn thương ngoài ý muốn. Tuy nhiên, ở hội vật Ba Đồn, người thắng hay kẻ thua vẫn ôm, bắt tay thân thiện sau trận đấu. Bởi mục tiêu là đề cao tinh thần thượng võ, đây là mấu chốt, truyền thống của cha ông để lại. Và cũng vì thế hội vật được duy trì nhiều đời nay.

 

 

Ở TX. Ba Đồn, nhiều địa phương có truyền thống đấu vật như Quảng Hòa, Quảng Thọ... nhưng đầu tiên phải kể đến làng Tượng Sơn (nay thuộc phường Quảng Long). Cái tên Tượng Sơn đã đủ nói lên uy thế của làng luyện võ và tương truyền hội đấu vật ở đây có từ thời vua Quang Trung Nguyễn Huệ.

 

Năm 1788, trên đường hành quân ra Bắc, vua Quang Trung đã dừng chân ở vùng đất này để mộ lính. Trong quá trình đó thì trò đấu vật được truyền ra. Trong những người làng theo vua Quang Trung đánh giặc, có danh tướng Nguyễn Dụng được phong đến chức Thống chế Quận công. Về sau, để nhớ công ơn tướng Nguyễn Dụng và đội quân voi trận của vua Quang Trung, làng lấy tên là Tượng Sơn.

 

Hiện nay, tại đình làng Tượng Sơn còn lưu giữ hai câu thơ “Đệ nhất nghè thổ vương miếu vũ/Kim ấn ban phong Tượng Sơn thôn” được vua Quang Trung ban tặng cho người dân nơi đây.

Đình làng Tượng Sơn là một trong những ngôi đình lớn trên đất Quảng Bình, được xây dựng vào năm Canh Ngọ 1750. Năm 2003, đình Tượng Sơn được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia. Truyền thống đấu vật ở làng Tượng Sơn được lưu giữ cho đến ngày nay. Vào ngày mồng 7 tháng Giêng hàng năm, hội đấu vật được diễn ra sau khi lễ khai hạ được tổ chức tại đình làng Tượng Sơn. Sau hội vật của làng, những đấu thủ mạnh nhất sẽ được lựa chọn để tham gia Hội vật toàn thị xã.

Theo các cụ cao niên trong làng Tượng Sơn, hội vật trong lễ khai hạ ngày mồng 7 tháng Giêng gần như được duy trì liên tục hàng trăm năm nay, kể cả trong thời kỳ chiến tranh chống Mỹ khốc liệt và được người dân địa phương háo hức tham gia. Hội vật của làng luôn đề cao tinh thần thượng võ, giáo dục con em rèn luyện sức khỏe, sự mưu trí, khéo léo và các giá trị truyền thống của cha ông.

Hầu như năm nào, người làng Tượng Sơn cũng giành các giải cao ở hội vật của toàn TX. Ba Đồn. Chỉ tính riêng năm 2023, người làng (Quảng Long) đã ẵm trọn 5/7 huy chương vàng ở các hạng cân.

 

Theo thống kê, trên địa bàn TX. Ba Đồn hiện có 11 lễ hội thường xuyên được tổ chức hàng năm. Trong đó, có 7 lễ hội chào xuân đặc sắc duy trì hàng trăm năm nay được tổ chức vào đầu tháng Giêng âm lịch với nhiều nét độc đáo, nhân văn.

 

Đặc biệt, Hội vật truyền thống ngày mồng 10 tháng Giêng hàng năm không chỉ là một sân chơi hấp dẫn trong dịp đầu xuân mới mà còn là điểm nhấn để bảo tồn, lưu giữ và phát huy những nét đẹp, bản sắc văn hóa được những thế hệ đi trước truyền lại.

 

Phó Chủ tịch UBND TX. Ba Đồn Nguyễn Văn Tình cho biết, việc duy trì Hội vật truyền thống hàng năm là trách nhiệm của các cấp chính quyền địa phương và của cả cộng đồng. Đó không đơn thuần là "món ăn" tinh thần, phục vụ nhu cầu vui chơi, giải trí những ngày đầu xuân của nhân dân mà còn là sự tiếp nối, giáo dục các giá trị văn hóa cội nguồn của quê hương Ba Đồn, nhất là với những người trẻ...