(QBĐT) - Công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) không chỉ chăm lo về giữ ổn định quy mô dân số mà còn chú trọng vào chất lượng dân số. Chính vì vậy, trong những năm gần đây, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Quảng Ninh đã chủ động thực hiện nhiều mô hình nâng cao chất lượng dân số đạt hiệu quả, được người dân đồng tình hưởng ứng.

Hiện nay, huyện Quảng Ninh duy trì và thực hiện tốt 4 mô hình và đề án nâng cao chất lượng dân số gồm: Sàng lọc trước sinh và sơ sinh; tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân; giảm tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống và đề án kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển (đề án 52). Trong những mô hình kể trên, mô hình “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân” là một trong những mô hình mang lại hiệu quả cao.

Mô hình được triển khai tại 4 điểm: xã Hiền Ninh, xã Vĩnh Ninh, Trường THPT Ninh Châu và Trường THPT Quảng Ninh. Tại 4 điểm này, mô hình duy trì tổ chức sinh hoạt được 6 câu lạc bộ (CLB), trong  đó, 2 CLB tiền hôn nhân và 4 CLB sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, thanh niên với 180 thành viên tham gia. Ngoài việc nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe sinh sản (CSSKSS) thì mục tiêu của mô hình là tuyên truyền, vận động các em từ 13 đến 25 tuổi tham gia tư vấn, khám sức khỏe trước kết hôn để phát hiện, phòng ngừa và được hướng dẫn điều trị các bệnh lý có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe khi kết hôn như: mang thai, sinh đẻ, các nguy cơ sinh con bị khuyết tật, dị tật bẩm sinh... góp phần bảo đảm hôn nhân bền vững và từng bước nâng cao chất lượng dân số.

Năm 2015, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện hợp đồng với Bệnh viện đa khoa huyện Quảng Ninh khám sức khỏe và xét nghiệm viêm gan B cho 41 em vị thành niên, thanh niên ở 2 xã Hiền Ninh và Vĩnh Ninh (phát hiện 1 em bị  viêm gan B); tổ chức hội nghị tư vấn cộng đồng về tiền hôn nhân cho các em vị thành niên, thanh niên của Trường THPT Quảng Ninh với 80 em tham gia. Ngoài ra, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện phối hợp với Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh tổ chức hội nghị nói chuyện chuyên đề về sức khỏe vị thành niên, thanh niên ở Trường THPT Ninh Châu với 80 em tham gia. Mô hình đã mang lại nhiều lợi ích trong việc nâng cao kiến thức, kỹ năng CSSKSS cho vị thành niên và thanh niên, đồng thời, giúp các em tiếp cận với các dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ.

Mô hình “Tư vấn và khám sức khoẻ tiền hôn nhân” mang lại hiệu quả cao trong công tác dân số ở huyện Quảng Ninh.

Mô hình “Giảm tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” cũng được Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Quảng Ninh quan tâm và chú trọng. Mô hình này triển khai tại 2 xã Trường Xuân và Trường Sơn, nơi mà tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống vẫn tồn tại nhiều năm qua. Với mặt bằng trình độ dân trí còn thấp, đa số đồng bào dân tộc Vân Kiều ở đây chưa nhận thức được hậu quả của việc tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Tình trạng kết hôn sớm và kết hôn người trong cùng họ hàng của đồng bào Vân Kiều thời gian qua làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng dân số và sự phát triển chung của xã hội.

Thông qua mô hình “Giảm tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện phối hợp với các ban, ngành đã tổ chức hàng chục cuộc tuyên truyền, vận động đồng bào dân tộc Vân Kiều thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về Luật Hôn nhân và Gia đình; hậu quả của việc tảo hôn, kết hôn cận huyết thống...

Mô hình triển khai cơ bản đã tạo được những chuyển biến tích cực trong nhận thức đối với đồng bào dân tộc Vân Kiều, hôn nhân cận huyết thống và nạn tảo hôn ngày càng giảm, chất lượng dân số ngày càng cao.

Mô hình “Sàng lọc trước sinh và sàng lọc sơ sinh” đã được triển khai ở 15 xã, thị trấn. Thông qua mô hình, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện chỉ đạo trạm y tế các xã, thị trấn tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh của thôn, bản, tiểu khu về tầm quan trọng và lợi ích của việc sàng lọc trước sinh, sơ sinh, giúp các bà mẹ mang thai, các bà mẹ mới sinh con hiểu biết về bệnh, tật, cách phát hiện bệnh và phòng ngừa mắc bệnh khi mang thai nhằm từng bước nâng cao chất lượng dân số, đồng thời phối hợp với Bệnh viện đa khoa huyện Quảng Ninh tổ chức siêu âm chẩn đoán sàng lọc trước sinh cho 100 bà mẹ mang thai và lấy mẫu máu gót chân sàng lọc sơ sinh cho 182 trẻ trong năm 2015.

Ngoài ra, đề án kiểm soát dân số các vùng biển, đảo và ven biển được triển khai tại 4 xã Lương Ninh, Võ Ninh, Gia Ninh và Hải Ninh nhằm cung cấp dịch vụ CSSKSS-KHHGĐ cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ. Năm 2015, Trung tâm DS-KHHGĐ huyện phối hợp với Trung tâm y tế dự phòng huyện khám phụ khoa cho 1.090 lượt phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, trong đó có 599 phụ nữ phát hiện mắc bệnh; khám thai 454 lượt, tiêm uốn ván 334 lượt, uống viên sắt 378 lượt...

Tuy lượng kinh phí dành cho các mô hình, đề án còn hạn chế, nhưng với kết quả đạt được trong thời gian tới, hoạt động của các mô hình nâng cao chất lượng dân số tiếp tục được Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Quảng Ninh chú trọng duy trì và phát triển, góp phần vào sự phát triển bền vững vì mục tiêu nâng cao chất lượng dân số.

Thanh Hoa