(QBĐT) - Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tính đến nay đã có 54 quốc gia, vùng lãnh thổ thông báo có sự lưu hành hoặc có sự lây truyền virus Zika- một loại vi rút gây nên các bệnh truyền nhiễm cấp tính do muỗi truyền và có thể gây thành dịch. Điều dáng lo ngại là loại virus nguy hiểm này đã có ở 3 nước láng giềng của Việt Nam là Lào, Trung Quốc và Campuchia. Phòng chống virus Zika đang là một trong những nhiệm vụ được ngành Y tế hết sức chú trọng. Để hiểu rõ hơn về loại virus trên cũng như các biện pháp phòng tránh, phóng viên Báo Quảng Bình đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Nguyễn Đức Cường, Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Y tế về những nội dung liên quan đến vấn đề trên.  

- P.V: Thời gian gần đây, người dân hết sức lo lắng vì sự lây lan của virus Zika, vậy virus Zika sẽ gây ra những bệnh gì, mức độ nguy hiểm như thế nào, thưa bác sĩ?

- Bác sĩ Nguyễn Đức Cường: Bệnh do virus Zika là bệnh truyền nhiễm cấp tính do muỗi truyền, có thể gây thành dịch. Virus Zika được phát hiện đầu tiên từ khỉ Rhesus vào năm 1947 tại rừng Zika thuộc Uganda. Năm 2015, các vụ dịch lan rộng ở khu vực Nam Mỹ tại Brazil và Colombia, tính đến nay đã có 54 quốc gia và vùng lãnh thổ thông báo có sự lưu hành hoặc có sự lây truyền virus Zika, trong đó có 3 nước láng giềng của Việt Nam là Lào, Trung Quốc và Campuchia. Ngoài ra, tại Pháp còn ghi nhận lây qua đường tình dục. Bệnh không lây truyền trực tiếp từ người sang người mà do muỗi mang virus Zika đốt truyền vi rút sang người lành. Muỗi truyền bệnh thuộc nhóm Aedes, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti. Thời gian ủ bệnh từ 3 đến 12 ngày. Từ 60% đến 80% các trường hợp nhiễm virus Zika không biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Người bệnh có biểu hiện như sốt, phát ban trên da, viêm kết mạc, đau khớp, đau cơ, mệt mỏi và đau đầu. Chưa ghi nhận trường hợp tử vong do nhiễm virus Zika.

Hiện nay, WHO đang tập trung nghiên cứu để xác định về mối liên quan của virus Zika với hội chứng não nhỏ ở trẻ sinh ra từ các bà mẹ nhiễm virus Zika trong thời kỳ mang thai và hội chứng viêm đa rễ và dây thần kinh Guillain-Barrédo sự gia tăng đột biến các trường hợp mắc những bệnh này trong các ổ dịch virus Zika tại Brazil. Đến nay, bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và vắc xin phòng bệnh.

- P.V: Hiện virus Zika đang diễn biến hết sức phức tạp và nguy cơ xâm nhập vào nước ta là rất cao, vậy tỉnh ta sẽ làm gì để phòng chống sự lây lan của loại virus trên, thưa bác sĩ?

- Bác sĩ Nguyễn Đức Cường: Theo nhận định của Bộ Y tế, đến nay, Việt Nam chưa phát hiện trường hợp nào nhiễm virus Zika, tuy nhiên nguy cơ dịch có thể xâm nhập và lây lan trong cộng đồng là hoàn toàn có thể, do sự giao lưu du lịch, thương mại, lao động rất lớn giữa Việt Nam và các nước trên thế giới. Đặc biệt, tỉnh ta có đường biên giới giáp Lào, một trong những quốc gia đã có sự lưu hành của virus Zika nên công tác phòng chống virus Zika là một trong những nhiệm vụ được Ngành Y tế hết sức chú trọng.

Với mục tiêu phát hiện sớm trường hợp nhiễm virus Zika, xử lý kịp thời không để dịch lây lan, hạn chế đến mức thấp nhất biến chứng do bệnh gây ra, toàn ngành đã xây dựng các tình huống cụ thể để có biện pháp ứng phó phù hợp. Vai trò tiên phong là mạng lưới y tế dự phòng đang tập trung các hoạt động nhằm chủ động giám sát, phát hiện ca bệnh nghi ngờ đầu tiên, đồng thời phối hợp các tuyến để lấy mẫu bệnh phẩm gửi tuyến Trung ương xét nghiệm; duy trì việc giám sát và lấy mẫu trong cộng đồng, tại các tuyến điều trị theo đúng quy định. Đồng thời, phối hợp đồng bộ giữa ngành Y tế và các lực lượng chức năng tại các cửa khẩu trong giám sát đối với người, phương tiện và hàng hóa nhập cảnh từ các quốc gia và vùng có dịch bệnh do virus Zika. Nếu phát hiện có dịch bệnh, toàn ngành sẽ triển khai các biện pháp bao vây, khống chế, xử lý dịch kịp thời, phù hợp với điều kiện địa lý, bản đồ dịch tễ của ổ dịch, không để dịch bùng phát trên diện rộng. Các hoạt động trên được triển khai đồng bộ trên các huyện, thị xã, thành phố.

Sở Y tế sẽ tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, ban hành các văn bản chỉ đạo triển khai các hoạt động trong tỉnh và các đơn vị y tế địa phương, chú trọng các hoạt động nhằm thực hiện tốt việc giám sát tại cửa khẩu Cha Lo và các cảng biển để phát hiện sớm các trường hợp nghi ngờ tại cửa khẩu; tăng cường giám sát các trường hợp có các triệu chứng nghi ngờ mắc bệnh có yếu tố dịch tễ liên quan, lồng ghép với việc giám sát trọng điểm bệnh sốt xuất huyết, đặc biệt là những nơi có chỉ số muỗi Aedes cao.

Ngành cũng đã có phương án cụ thể, chuẩn bị sẵn sàng các trang thiết bị, sinh phẩm y tế, hóa chất, vật tư để lấy mẫu gửi cho tuyến khu vực hoặc Trung ương để xét nghiệm phát hiện virus Zika. Đồng thời rà soát, xây dựng, cập nhật các hướng dẫn kỹ thuật về giám sát, dự phòng, xử lý ổ dịch, xét nghiệm theo tình hình dịch và tổ chức phổ biến, tập huấn cho các cán bộ tham gia công tác phòng chống dịch, cập nhật về các hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật trong giám sát, phòng chống dịch. Việc kiện toàn các đội chống dịch cơ động, sẵn sàng hỗ trợ các địa phương điều tra, xử lý ổ dịch cũng được ngành đặc biệt chú trọng.

Tại các cơ sở khám, chữa bệnh đã chủ động về cơ số thuốc, khu vực điều trị, giường bệnh, sẵn sàng tổ chức tốt việc thu dung, cách ly, điều trị bệnh nhân và xây dựng, cập nhật các hướng dẫn kỹ thuật về hướng dẫn chẩn đoán điều trị bệnh nhân nhiễm virus Zika, nghiên cứu sử dụng các thuốc phù hợp, hiệu quả...

Một trong những hoạt động được tập trung đẩy mạnh là tăng cường công tác truyền thông, thường xuyên cập nhật thông tin về tình hình dịch bệnh và các biện pháp phòng chống dịch trên thế giới, trong nước, xây dựng các thông điệp truyền thông, khuyến cáo phòng chống dịch tại các cửa khẩu, cơ sở điều trị và cộng đồng, đặc biệt chú ý đến phụ nữ đang có thai hoặc chuẩn bị có thai. Trong tuyên truyền sẽ tập trung cung cấp thông tin cho người dân, cán bộ y tế, nhân viên làm việc tại khu vực cửa khẩu, nhân viên phục vụ công cộng về bệnh do virus Zika và các biện pháp phòng chống, để người dân không hoang mang lo lắng và phối hợp thực hiện tốt các biện pháp phòng bệnh, đặc biệt cho những người đi/đến/về từ quốc gia có dịch. Vận động người dân thường xuyên áp dụng các biện pháp diệt lăng quăng/bọ gậy, diệt muỗi và các hoạt động phòng chống dịch bệnh dựa vào cộng đồng.

Ngành đã xây dựng các tình huống cụ thể, khi dịch chưa xảy ra, khi phát hiện các bệnh đầu tiên, khi có dấu hiệu lây lan thành dịch... để có các biện pháp cụ thể nhằm thực hiện tốt nhất việc kiểm soát, điều trị, khống chế sự lây lan của bệnh.

- P.V: Được biết đây là loại virus có thể gây bệnh nguy hiểm đặc biệt là đối với trẻ em, vậy làm thế nào để nhận biết các dấu hiệu mắc bệnh và cách phòng tránh, thưa bác sĩ?

- Bác sĩ Nguyễn Đức Cường: Bệnh do virus Zika thường không có triệu chứng điển hình và tương tự như một dạng nhẹ của bệnh sốt xuất huyết, bệnh sốt vàng da. Bệnh thường có biểu hiện sốt, nổi mẩn và một số triệu chứng khác như đau cơ, nhức đầu, đau mắt.

Để chủ động phòng chống bệnh do virus Zika xâm nhập và lây lan tại nước ta, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện các biện pháp phòng bệnh sau: Người nhập cảnh về từ các quốc gia có lưu hành virus Zika chủ động tự theo dõi sức khoẻ trong vòng 14 ngày, nếu có biểu hiện sốt đến ngay cơ sở y tế để được khám và tư vấn điều trị. Không tự ý điều trị tại nhà. Những người mẹ đang mang thai trong bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ nên trì hoãn các chuyến công tác tới các quốc gia đang có dịch lưu hành.

Để phòng tránh virus Zika có hiệu quả, người dân cần đậy kín tất cả các dụng cụ chứa nước, loại bỏ các vật liệu phế thải, các hốc nước tự nhiên, không cho muỗi đẻ trứng và thực hện các biện pháp diệt loăng quăng/bọ gậy bằng cách thả cá vào dụng cụ chứa nước lớn, lật úp các dụng cụ không chứa nước, thường xuyên thay nước bình hoa...

Người dân sống trong khu vực lưu hành muỗi Aedes cần phòng muỗi đốt bằng bôi hoá chất đuổi muỗi hoặc mặc quàn áo dài để tránh bị muối đốt, đóng các cửa để muỗi không vào nhà, nằm màn khi ngủ kể cả ban ngày (khi muỗi hoạt động). Khi có các dấu hiệu nghi mắc bệnh hãy đến ngay các cơ sở y tế để được khám, điều trị kịp thời nhằm hạn chế các diễn biến nặng của bệnh cũng như sự lây lan ra cộng đồng.

- P.V: Xin cảm ơn bác sĩ!

Nhật Văn (thực hiện)