(QBĐT) - Tật khúc xạ (TKX) bao gồm cận thị, viễn thị, loạn thị đã và đang trở thành vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và học tập của học sinh. Việc học tập căng thẳng, thói quen xem ti vi, dùng máy vi tính không điều độ cộng thêm sự thiếu quan tâm của cha mẹ khiến các TKX về mắt trong học sinh ngày càng có chiều hướng gia tăng. Nếu không được phòng tránh kịp thời thì TKX sẽ trở thành mối nguy hại lớn về sức khỏe cho thế hệ trẻ tương lai.

Thực trạng đáng báo động

Trường THCS thị trấn Quán Hàu là ngôi trường được biết đến với bề dày thành tích trong các cuộc thi học sinh giỏi các cấp. Tuy nhiên trao đổi, thầy giáo Trần Minh Thọ, Hiệu trưởng nhà trường bày tỏ sự lo lắng bởi TKX học đường đang ngày càng gia tăng đến mức đáng báo động ở trường. Thầy Thọ cho biết, hiện tại Trường THCS thị trấn Quán Hàu có 277 học sinh thì có đến 75 học sinh bị TKX, chiếm tỷ lệ 27%, trong đó chủ yếu là bị cận thị. Số học sinh bị TKX tập trung nhiều nhất là ở các lớp chọn với số lượng từ 10 đến 13 học sinh trong một lớp bị cận thị. Có những học sinh khi chỉ mới bước vào lớp 6 đã đeo kính và có nhiều em bị rất nặng. Theo số liệu thống kê của Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh trong năm 2015 thì Trường THCS thị trấn Quán Hàu  đang được liệt vào “tốp đầu” những trường có số lượng học sinh bị TKX nhiều nhất huyện Quảng Ninh, và ngang bằng với tốp cao nhất của thành phố Đồng Hới. Thầy Thọ cho hay, hàng năm nhà trường đều tổ chức các đợt khám sức khỏe cho học sinh, thường xuyên nhắc nhở các lớp chú ý chế độ ánh sáng trong phòng học để bảo vệ mắt.

Tật khúc xạ học đường ngày càng có chiều hướng gia tăng.

Theo số liệu khảo sát của Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh tại 96 trường THCS trên địa bàn thành phố Đồng Hới, các huyện Quảng Trạch, Bố Trạch, Quảng Ninh từ năm 2012-2015 đã có 33.914 học sinh được khám sàng lọc, phát hiện 3.118 bị TKX. Tỷ lệ học sinh bị TKX đang ngày một tăng lên. Bác sĩ Trần Trọng Khánh, Khoa Mắt, Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh cho biết, TKX là các bất thường của hệ thống quang học của mắt, làm mắt nhìn mờ hơn, ảnh hưởng đến sinh hoạt và học tập. Qua các đợt khám sàng lọc do trung tâm tổ chức thì số lượng học sinh bị cận nặng rất nhiều, phần lớn từ 4-5 đi-ốp, còn viễn thị từ 7-8 đi-ốp rất phổ biến. Tình trạng học sinh bị TKX đang có chiều hướng gia tăng và tập trung chủ yếu ở vùng thành thị.

Cần phòng và chữa bệnh đúng cách

Theo đánh giá của các bác sĩ ở Khoa Mắt, Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh thì nguyên nhân dẫn đến TKX học đường do yếu tố di truyền, do thể chất và sự tác động của các yếu tố liên quan tới điều kiện học tập của học sinh như hệ thống chiếu sáng, kích thước bàn ghế, tư thế ngồi học, thời gian học dài khiến mắt điều tiết quá mức, thời gian sử dụng máy tính, đọc truyện chưa hợp lý. Đáng lưu ý, học sinh đang có xu hướng sử dụng các loại thiết bị công nghệ như điện thoại, ipad, máy tính ngày càng nhiều và sử dụng từ lúc còn quá nhỏ. Chính thực trạng này khiến đôi mắt các em từ tinh nhanh, chuyển dần sang mệt mỏi và không tránh được TKX. Bác sĩ Khánh nhận định, những học sinh mắc TKX sẽ gặp nhiều khó khăn trong quá trình học tập và sinh hoạt. Trường hợp nặng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ của trẻ và biến chứng  làm thoái hóa võng mạc mắt dẫn đến mù lòa. Việc nhận biết và phát hiện sớm TKX ở trẻ là việc làm cần thiết nhằm góp phần nâng cao sức khỏe, chất lượng học tập cho các em ở lứa tuổi học đường.

Từ năm 2010, được sự tài trợ của Quỹ Fred Hollows(FHF), Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh đã tổ chức nhiều đợt khám sàng lọc và cấp kính miễn phí cho gần 2.500 học sinh bị TKX trong toàn tỉnh. Ngoài ra, dự án “Chăm sóc mắt toàn diện” do Quỹ FHF tài trợ còn tổ chức các lớp tập huấn cho nhân viên y tế học đường về TKX để có thể phát hiện kịp thời những học sinh có dấu hiệu bị TKX. Trung tâm còn tổ chức các buổi hội thảo về TKX học đường với sự tham gia của các Phòng Giáo dục-Đào tạo, Trung tâm y tế dự phòng và lãnh đạo của các trường THCS trong toàn tỉnh để mọi người hiểu rõ hơn về TKX, từ đó có những biện pháp hỗ trợ phòng tránh TKX học đường. Tuy nhiên, năm 2015, dự án đã ngừng hoạt động vì Quỹ FHF cắt nguồn tài trợ, Trung tâm không thể duy trì việc khám sàng lọc và cấp phát kính miễn phí cho học sinh vì không có kinh phí.

Các y, bác sĩ Khoa Mắt, Trung tâm phòng chống bệnh xã hội tỉnh khám sàng lọc cho học sinh.

Để giữ đôi mắt khỏe và tránh các TKX, bác sĩ Khánh khuyến cáo, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám mắt định kỳ. Các em học sinh phải ngủ đủ giấc, không thức quá khuya để đọc sách, hạn chế xem ti-vi, chơi game, sử dụng máy tính...; không đọc sách trong điều kiện thiếu ánh sáng; nên có chế độ học tập và vui chơi ngoài trời hợp lý để mắt được nghỉ ngơi và điều tiết; phải giữ đúng tư thế ngồi thẳng lưng, không cúi mặt sát, nghiêng đầu, áp má lên bàn học và luôn để mắt xa sách vở với một khoảng cách thích hợp. Đối với những học sinh đã bị TKX thì cần phải đi khám thường xuyên và có sự tư vấn, điều trị hợp lý theo đơn của bác sĩ. Tránh tình trạng tự ý dẫn con em mình đến các cửa hàng kính thuốc để đo, lắp mắt kính khi thấy có dấu hiệu bị TKX. Nếu không được đo, khám kỹ lưỡng, trẻ rất dễ đeo nhầm kính không đúng độ gây ra nhức mỏi mắt, rối loạn điều tiết, nhiều trường hợp giảm thị lực đã không thể điều trị được.

Bên cạnh đó, các trường học cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động gia đình cũng như các em học sinh bố trí thời gian học tập, nghỉ ngơi, vui chơi giải trí một cách hợp lý; kiểm tra định kỳ các yếu tố vệ sinh trường học, bảo đảm phòng học đủ ánh sáng và môi trường sạch sẽ. Ngoài ra, cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý, giám sát các của hàng kính để bảo đảm kính bán ra thị trường thực sự  có chất lượng.

Lan Chi