(QBĐT) - Chiến tranh đã kết thúc hơn 40 năm, nhưng đến hôm nay tôi vẫn còn nhớ mãi khí thế ra quân hào hùng, thần tốc, táo bạo, quyết chiến, quyết thắng của đơn vị trong chiến dịch Hồ Chí Minh mùa xuân 1975.

Hồi đó, tôi là một cán bộ Tuyên huấn của Trung đoàn 101 (E101), thuộc Sư đoàn 325 (F325) - con đẻ của nhân dân Bình Trị Thiên.

Tháng 1-1975, đơn vị được lệnh rời khỏi đồng bằng huyện Triệu Phong (Quảng Trị) để lên đóng quân ở một vùng đồi núi thuộc huyện Cam Lộ, tuy không ai nói ra với nhau nhưng ai cũng hiểu là chuẩn bị bước vào một chiến dịch lớn. Ngày 21-2-1975, đơn vị được lệnh hành quân cấp tốc vào phía Nam. Sau 2 tuần hành quân bằng đường bộ, trèo đèo, lội suối, băng rừng, có lúc đi ban ngày, có lúc lại phải đi suốt cả đêm, đến đầu tháng 3, chúng tôi đã vào tập kết ở một cánh rừng phía tây huyện Phú Lộc (tỉnh Thừa Thiên-Huế). Cả đơn vị tập trung cho công tác chuẩn bị lương thực, thực phẩm, hầm hào công sự để bước vào một trận chiến đấu mới với quân thù.

Ngày 4-3-1975, cấp trên cho biết Bộ Chính trị đã quyết định mở một cuộc tổng tiến công nổi dậy mùa xuân năm 1975 trên toàn miền Nam. Sau này, chúng tôi mới biết chủ trương của Bộ Chính trị trong cuộc tổng tiến công này là mở 3 chiến dịch lớn: giải phóng Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng và Sài Gòn-Gia Định. Liên tiếp các ngày sau đó, qua theo dõi trên Đài tiếng nói Việt Nam, quân ta đã đánh cắt đứt đường 19 rồi tiến đánh giải phóng Buôn Mê Thuột, giải phóng toàn bộ Tây Nguyên. Lúc này, cả Trung đoàn được giao nhiệm vụ làm công tác chuẩn bị nắm chắc tình hình địch để đánh chiếm 1 loạt cao điểm phía tây Quốc lộ 1: 310, 140, 162 dãy Cùn Sắt (bắc đèo Hải Vân) và cắt đứt Quốc lộ 1 từ Huế đi Đà Nẵng.

6 giờ sáng ngày 21-3-1975, đơn vị được lệnh nổ súng. Lúc đầu pháo binh ta bắn thẳng từ các điểm cao xuống đường 1, bắn trực tiếp vào các cao điểm địch đang chiếm giữ, sau đó bộ binh xông lên. Do địa hình hiểm trở nên trận đánh giằng co nhau quyết liệt. Mãi đến 2 ngày sau, đơn vị mới hoàn thành nhiệm vụ đánh chiếm 1 loạt các cao điểm phía Tây đường 1 ở Phú Lộc, đập tan tuyến phòng thủ vững chắc của địch ở dãy Cùn Sắt (bắc đèo Hải Vân), quân ta ào ào tràn về đồng bằng, cắt đứt hoàn toàn tuyến Quốc lộ 1 từ Huế đi Đà Nẵng, giải phóng huyện Phú Lộc, quân địch hoang mang tháo chạy. Ba ngày sau, đơn vị cùng các đơn vị bạn tiến đánh giải phóng thành phố Huế, rồi chia nhiều mũi, nhiều hướng truy kích địch ở cửa biển Thuận An, cửa biển Tư Hiền, bắt sống hàng ngàn tên địch, thu nhiều vũ khí, quân trang, quân dụng và phương tiện chiến tranh.

Ngày 7-4-1975, sau khi các đơn vị bạn tiến đánh giải phóng Đà Nẵng, lúc này Trung đoàn 101 (F325) chính thức nằm trong đội hình của Binh đoàn Hương Giang (Quân đoàn 2). Toàn Binh đoàn được lệnh bắt đầu cuộc hành quân lịch sử tiến về giải phóng Sài Gòn với khẩu hiệu: “Hãy thần tốc và thần tốc hơn nữa. Hãy táo bạo và táo bạo hơn nữa, Quyết chiến,Quyết thắng”. Cả Binh đoàn như một mũi dao thép khổng lồ trùng trùng, điệp điệp hành quân bằng hàng trăm xe cơ giới, với đủ mọi loại xe của ta và cả xe thu được của địch: xe xích, xe vận tải, xe tăng thiết giáp, cùng với pháo binh, cao xạ, công binh ngày đêm nhằm thẳng Quốc lộ 1 tiến quân về giải phóng Sài Gòn, lòng vui như trẩy hội.

Ngày 16-4-1975, sau khi tập kết làm công tác chuẩn bị ở một làng phía Tây Cam Ranh, Trung đoàn được lệnh đi đầu làm mũi đột kích của Binh đoàn tiến về giải phóng thị xã Phan Rang (Ninh Thuận). Đây là trận đánh then chốt nhằm đập tan cụm phòng ngự vững chắc của địch trên đường rút chạy từ miền Trung vào. Phan Rang còn được gọi là cánh cửa thép phía Bắc của địch để ngăn chặn bước tiến của quân ta vào Sài Gòn. Với quyết tâm cao, tinh thần chiến đấu dũng cảm cùng với sự phối hợp của pháo binh, cao xạ, xe tăng nên chỉ chưa đầy 1 ngày Trung đoàn đã cùng các đơn vị bạn giải phóng hoàn toàn thị xã Phan Rang, bắt sống tên Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi (Tư lệnh tiền phương Quân đoàn 3) và Chuẩn tướng Phạm Ngọc Sang (Tư lệnh Sư đoàn 6 không quân). Những ngày sau đó, Trung đoàn cùng các đơn vị bạn tiến đánh giải phóng thị xã Phan Thiết, thị xã Hàm Tân (Bình Tuy).

Ngày 23-4-1975, các cánh quân của Binh đoàn Hương Giang đã áp sát Đông Bắc Sài Gòn và bao vây Vũng Tàu. Ngày 26-4-1975, bắt đầu chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, tiến công giải phóng Sài Gòn. Sau này, chúng tôi mới biết ngày 14-4-1975, Bộ Chính trị đã quyết định đặt tên cho chiến dịch tiến công giải phóng Sài Gòn-Gia Định là Chiến dịch Hồ Chí Minh.

Mở đầu chiến dịch Hồ Chí Minh, Trung đoàn được giao nhiệm vụ cùng với 5 chiếc xe tăng T54 đánh chiếm quận lỵ Long Thành (Đồng Nai)- cửa ngõ phía Đông của Sài Gòn. Cả ngày đơn vị tập kết trong rừng cao su ở phía tây, cách quận lỵ Long Thành khoảng hơn 10 km. Buổi trưa địch cho máy bay đến ném bom toạ độ nhưng cơ quan Trung đoàn không ai bị thương vong. Đến 17 giờ ngày 26-4-1975, được lệnh xuất kích bộ binh cùng với xe tăng xuất kích tiến đánh quận lỵ Long Thành. Ở đây, địch chống cự rất quyết liệt, nhiều chiến sỹ ta đã hy sinh nằm lại trước cửa ngõ Sài Gòn. Tôi còn nhớ mãi hình ảnh của Tiểu đoàn trưởng Nguyễn Ánh Dương - người con ưu tú của quê hương Thái Bình đã anh dũng hy sinh khi truy kích địch trong đêm. Một ngày sau, quận lỵ Long Thành được giải phóng. Lúc này các cánh quân khác của Binh đoàn Hương Giang đã tiến đánh giải phóng lần lượt các căn cứ quân sự của địch: Nước Trong, Cát Lái, Nhơn Trạch, Long Bình, Biên Hoà, Bà Rịa, Long Khánh và tiến công Vũng Tàu.

Sau khi giải phóng quận lỵ Long Thành, Trung đoàn tiếp tục cùng các đơn vị trong Binh đoàn làm thành hai cánh quân hùng mạnh xốc tới nội đô Sài Gòn theo hướng Bắc và Đông Bắc. Lúc này, 5 cánh quân chủ lực của ta ở các hướng cùng với lực lượng nổi dậy tại chỗ đang khép dần vòng vây xung quanh Sài Gòn.

Ngày 30-4-1975, với sự đột kích mạnh của pháo binh xe tăng, Trung đoàn thực hiện tiến công đánh chiếm quận 1, quận 9 Sài Gòn và đúng 11 giờ 30 phút  lữ đoàn xe tăng 203 của Binh đoàn đã thọc sâu đánh chiếm Dinh Độc lập, buộc Tổng thống Ngụy quyền và toàn bộ nội các đầu hàng. Cờ giải phóng tung bay trên Dinh Độc lập giữa tiếng reo hò vang dậy của quân, dân Sài Gòn và cả nước. Chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh đã thắng lợi hoàn toàn.                                                         

Hồ Duy Thiện