Ngày 23/10/2017, Ủy ban châu Âu (EC) đã đưa ra cảnh báo thẻ vàng đối với hàng thủy sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu vào châu Âu với lý do vi phạm quy định về khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (khai thác IUU) và đưa ra 9 khuyến nghị để nước ta khắc phục.

 

Ở Quảng Bình, có 3 lỗi mà EC đưa ra cảnh báo, đó là vi phạm vùng biển nước ngoài, khai báo chưa đầy đủ nhật ký khai thác và sản lượng qua cảng.

 

Xác định công tác chống khai thác IUU, gỡ thẻ vàng của EC là nhiệm vụ trọng tâm, từ đầu năm đến nay, UBND tỉnh đã ban hành 10 văn bản chỉ đạo; tổ chức 2 đợt kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ chống khai thác IUU của các đơn vị, địa phương.

Các sở, ngành, địa phương liên quan đẩy mạnh chỉ đạo, thực hiện chống khai thác IUU theo thẩm quyền. Công tác tuyên truyền quy định chống khai thác IUU được các cấp, ngành triển khai mạnh mẽ. Để hoàn thiện khung pháp lý về chống khai thác IUU của tỉnh, UBND tỉnh ban hành 3 văn bản pháp luật theo thẩm quyền.

 

Đối với công tác quản lý tàu cá, hiện toàn tỉnh có 6.792 tàu cá, trong đó có 3.592 tàu cá có chiều dài trên 6m. Đã triển khai quản lý tàu cá chặt chẽ, kết quả có 3.553 tàu đã đăng ký/3.592 tàu hiện có, đạt 98,9 % (tàu cá dưới 6m theo quy định không đăng ký); 2.356 tàu cá còn hạn giấy phép khai thác thủy sản/3.592 tàu hiện có, đạt 65,6%; 1.102 tàu đã thực hiện đăng kiểm/1.542 tàu hiện có, đạt 71 %; có 3.108 tàu cá thực hiện đánh dấu tàu cá/3.592 tàu cá đạt 86,53% và 982 tàu cá được cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm tàu cá/1.165 tàu từ 15m trở lên, đạt 84,4%.

 

Đối với các tàu cá chưa thực hiện đăng ký, các đơn vị, địa phương đã lập danh sách để giám sát và kiên quyết không cho hoạt động.

 

Việc giám sát hành trình tàu cá được quan tâm. Đã có 1.127/1.165 tàu cá từ 15m trở lên lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đạt 96,7%, còn 38 tàu chưa lắp. Qua rà soát, hầu hết các tàu cá không hoạt động, đang thực hiện cải hoán, các địa phương, đơn vị đã lập danh sách tàu cá chưa lắp đặt để theo dõi, không cho hoạt động khi chưa khắc phục. 

Đối với việc kiểm tra, giám sát tàu cá và sản lượng bốc dỡ qua cảng, Ban Quản lý cảng cá Quảng Bình đã thực hiện giám sát 100% tàu cập cảng bốc dỡ thủy sản qua cảng (451 lượt tàu, khối lượng 363 tấn), 100% tàu cá cập cảng bốc dỡ thủy sản thông báo trước 1 giờ và nộp nhật ký, báo cáo khai thác. 

 

Sở Nông nghiệp-PTNT thành lập Văn phòng đại diện Thanh tra, kiểm soát nghề cá Quảng Bình để thực hiện kiểm tra tàu cá cập cảng tại cảng cá Nhật Lệ, sông Gianh, xuất bến tại cửa sông Nhật Lệ, Gianh, Roòn theo hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp-PTNT. Từ năm đầu năm đến nay, Văn phòng đã kiểm tra 851 lượt tàu, cơ bản bảo đảm tỷ lệ kiểm tra theo quy định.

 

Công tác thực thi pháp luật, kiểm tra, xử lý vi phạm được tăng cường. Trong 6 tháng đầu năm 2023, các lực lượng chức năng đã xử lý 63 tàu cá vi phạm, phạt tiền hơn 700 triệu đồng, tịch thu 7 bộ kích điện. Đặc biệt, Chi cục Thủy sản đã thực hiện xử phạt 15 chủ tàu cá vi phạm quy định về giám sát hành trình tàu cá, tổng tiền phạt 360 triệu đồng; Bộ đội Biên phòng tỉnh bắt giữ 1 vụ/1 tàu cá tàng trữ trái phép chất nổ, bàn giao cho Cơ quan Cảnh sát Điều tra Công an tỉnh xử lý.

 

Có thể nói rằng, các sở, ngành, đơn vị, địa phương đã tích cực vào cuộc triển khai thực hiện các giải pháp chống khai thác IUU. Công tác chống khai thác IUU của tỉnh đã có chuyển biến tích cực; nhận thức của cán bộ, ngư dân đã được nâng cao; thực hiện tốt các tiêu chí về lắp đặt thiết bị giám sát hành trình tàu cá trên biển; cấp giấy phép khai thác thủy sản vùng khơi theo hạn ngạch; tổ chức giám sát 100% hàng thủy sản qua cảng; thanh tra, kiểm soát và xử lý vi phạm khai thác IUU được đẩy mạnh.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được khắc phục sớm. Đó là nhiều tàu cá chưa có giấy phép khai thác thủy sản hoặc giấy phép đã hết hạn, chưa đăng ký tàu cá, quá hạn đăng kiểm, chưa đánh dấu tàu cá, chưa thực hiện lắp đặt thiết bị giám sát hành trình. Công tác ghi, nộp nhật ký khai thác thuỷ sản chưa đáp ứng yêu cầu. Tình trạng tàu cá vượt ranh giới trên biển và mất kết nối chưa ngăn chặn triệt để; vi phạm về khai thác thủy sản, khai thác IUU vẫn còn xảy ra...

 

Từ thực trạng trên, trong thời gian tới, cần tiếp tục quán triệt, triển khai quyết liệt các ý kiến chỉ đạo Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và các quy định về chống khai thác IUU cho ngư dân để nắm và tuân thủ thực hiện. 

 

 

Quảng Bình có bờ biển dài hơn 116 km; có thềm lục địa, vùng đặc quyền kinh tế rộng trên 20.000 km² và là địa phương có số lượng tàu cá khai thác thủy sản trên biển lớn lớn (6.792 tàu, trong đó có 1.165 tàu cá khai thác xa bờ).

 

Thời gian qua, giá trị sản xuất thủy sản bình quân tăng 7,7%/năm. Nhất là lực lượng Thanh tra chuyên ngành thủy sản đã có nhiều cố gắng trong công tác phòng, chống khai thác bất hợp pháp, xử lý  vi phạm và tham gia bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Song, tình trạng vi phạm khai thác IUU vẫn diễn ra. 

 

Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do chưa có một tổ chức chuyên môn thực thi pháp luật về khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản trên biển như lực lượng Kiểm ngư. Hơn nữa, sau khi Luật Thanh tra năm 2022 có hiệu lực vào ngày 1/7/2023 thì lực lượng Thanh tra chuyên ngành tại các chi cục không còn nữa. Do vậy việc thành lập phòng Kiểm ngư trên cơ sở tổ chức, sắp xếp lại các các phòng chuyên môn thuộc Chi cục Thủy sản là cần thiết và cấp bách. 

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng chính phủ và Bộ Nông nghiệp-PTNT, đến nay có 10 tỉnh, thành phố/28 tỉnh thành ven biển trên toàn quốc đã thành lập tổ chức Kiểm ngư. Một số tỉnh/thành phố ven biển còn lại đang đề nghị thành lập Chi cục Kiểm ngư hoặc Phòng Kiểm ngư thuộc Chi cục Thủy sản.

 

Thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, thời gian qua, Sở Nông nghiệp-PTNT đã xây dựng đề án thành lập Phòng Kiểm ngư (thuộc Chi cục Thủy sản). Sở đã giao cho Chi cục Thủy sản chủ trì, phối hợp với Phòng Tổ chức Cán bộ thuộc Sở xây dựng dự thảo Đề án Thành lập phòng Kiểm ngư. Tổ chức lấy ý kiến của các sở, ngành và địa phương liên quan. Trên cơ sở đó tổng hợp tiếp thu/giải trình ý kiến góp ý của các cơ quan, đơn vị và bổ sung, điều chỉnh hoàn thiện đề án.

 

Sở Nông nghiệp-PTNT đã gửi Sở Nội vụ thẩm định, bảo đảm đầy đủ sự cần thiết, cơ sở pháp lý; trên cơ sở đó tổng hợp tiếp thu/giải trình ý kiến và bổ sung, điều chỉnh hoàn thiện đề án. Hiện, Sở đã trình UBND tỉnh Dự thảo Đề án Thành lập Phòng Kiểm ngư. Tại phiên họp ngày 22/5/2023, Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã thảo luận và thống nhất báo cáo xin ý kiến của Thường trực tỉnh ủy về thành lập Phòng Kiểm ngư thuộc Chi cục Thủy sản. 

 

Phòng Kiểm ngư được thành lập trên cơ sở tách chức năng, nhiệm vụ tuần tra, kiểm tra và xử lý vi phạm về khai thác và bảo vệ, bảo tồn nguồn lợi thủy sản từ các phòng chuyên môn thuộc Chi cục Thủy sản; đồng thời bổ sung thêm nhiệm vụ kiểm ngư theo quy định của Luật Thủy sản năm 2017.

Về cơ cấu tổ chức và biên chế, Phòng Kiểm ngư có Trưởng phòng, Phó Trưởng phòng và các chuyên viên, nhân viên; dự kiến Phòng có 21 biên chế, trong đó có 5 biên chế công chức, 16 biên chế sự nghiệp.