(QBĐT) - Sở hữu đường bờ biển dài trên 116km với vùng đặc quyền lãnh hải khoảng 20.000km2 (gấp 2,5 lần diện tích đất liền), Quảng Bình có đa dạng các nguồn tài nguyên biển đảo để phát triển nhiều ngành kinh tế quan trọng từ du lịch biển, giao thông vận tải biển đến khai thác, nuôi trồng thủy hải sản... Tuy nhiên, mặt trái của sự phát triển kinh tế-xã hội cộng với các tai biến tự nhiên, điều kiện thủy hải văn của vùng ven biển... đang đặt môi trường vùng bờ biển tỉnh ta trước những thách thức, đòi hỏi những giải pháp căn cơ lâu dài vì sự phát triển bền vững.

Nhiều nguy cơ gây ô nhiễm

Theo báo cáo hiện trạng môi trường biển của Cục Kiểm soát Tài nguyên và Bảo vệ môi trường biển, ô nhiễm nước biển ven bờ, đặc biệt là vùng cửa sông, bến cảng, rác thải nhựa trên biển là vấn đề được đặc biệt quan tâm bởi chưa có biện pháp hữu hiệu xử lý.

Tại tỉnh ta, cảng cá Nhật Lệ, cảng Gianh... đã có hiện tượng ô nhiễm dầu; nguyên nhân là do tình trạng phát thải của giao thông đường thuỷ, tàu thuyền có sử dụng động cơ và một số hoạt động sản xuất công nghiệp trên bờ. Nhiều điểm quan trắc, môi trường nước biển ven bờ đã bị ô nhiễm dinh dưỡng, ô nhiễm hữu cơ và kim loại.

Ngoài ra, nguồn nước thải công nghiệp chủ yếu phát sinh từ ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, sản xuất đồ uống với hàm lượng cao các chất hữu cơ và dinh dưỡng; các ngành công nghiệp đóng tàu, sản xuất vật liệu xây dựng là các nguồn phát sinh rất lớn các chất thải nguy hại đến môi trường vùng bờ ven biển.

Bên cạnh đó, do đặc điểm địa hình của tỉnh bị chia cắt mạnh, sông ngòi ngắn và dốc, đường bờ biển dài lại thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai nên các vùng ven sông, ven biển của nhiều địa phương trong tỉnh bị xói lở, gây ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống người dân.

Theo báo cáo tình hình quản lý hoạt động điều tra cơ bản, khai thác, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường biển, hải đảo tỉnh Quảng Bình, sạt lở bờ sông ở tỉnh ta đang diễn ra tại 64 xã với chiều dài 180 km, trong đó có 109 km bị sạt lở nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống của người dân.

Trên 116 km bờ biển của tỉnh có khoảng 32 đoạn bờ bị xói lở với tốc độ và chiều dài khác nhau; trong đó, huyện Bố Trạch là nơi xảy ra xói lở bờ biển mạnh nhất với 10 đoạn xói lở. Tỉnh ta còn là nơi chịu thiệt hại nhiều do thiên tai, như: bão, áp thấp nhiệt đới, nước dâng; nơi chịu tác động bởi hiện tượng cát bay, cát chảy và tiềm ẩn nguy cơ gió lốc, vòi rồng, trong đó có các tác động do biến đổi khí hậu toàn cầu.

Ngoài ra, các hoạt động du lịch với hệ thống các nhà hàng ven biển, sự gia tăng dân số các địa phương và hoạt động nuôi trồng, đánh bắt thủy hải sản… cũng gây tác động đến môi trường vùng bờ biển.

Nỗ lực trong công tác bảo vệ

Trước những sức ép ô nhiễm môi trường của đất liền đối với vùng bờ biển, thời gian qua, Quảng Bình đã triển khai nhiều giải pháp cụ thể nhằm bảo vệ môi trường. Ông Phan Đình Hùng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Biển và Hải đảo, Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: "Nhằm tạo cơ sở cho việc triển khai thực hiện nhiệm vụ quản lý tổng hợp, thống nhất về biển và hải đảo trên địa bàn, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định về việc Phê duyệt Chiến lược quản lý tổng hợp vùng ven bờ tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2012-2020, tầm nhìn đến năm 2030 và các kế hoạch thực hiện nhiệm vụ quản lý tổng hợp đới bờ; đồng thời, xây dựng Kế hoạch ứng phó sự cố tràn dầu và bản đồ nhạy cảm môi trường đường bờ để chủ động ứng phó kịp thời, có hiệu quả các sự cố tràn dầu xảy ra trên vùng biển thuộc địa bàn tỉnh".

Trên cơ sở các kế hoạch đề ra, Sở Tài nguyên và Môi trường đã triển khai thực hiện nhiệm vụ điều tra, đánh giá các nguồn thải, nước thải vùng cửa sông ven biển. Hiện trên địa bàn tỉnh ta đã xây dựng được 7 điểm quan trắc nước biển ven bờ, 4 điểm tại các cửa sông ven biển và thực hiện lấy mẫu, quan trắc, phân tích đánh giá chất lượng môi trường nước biển ven bờ với tần suất 4 đợt/năm.

Hoạt động này nhằm theo dõi hiện trạng và diễn biến chất lượng nước, kịp thời phát hiện và xử lý các hiện tượng gây ô nhiễm môi trường nước biển, bảo vệ các vùng nuôi trồng thủy sản ven biển; đồng thời góp phần nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo thiên tai, tác động của các sự cố môi trường đến vùng ven biển trên địa bàn tỉnh.

Cùng với đó, công tác quản lý chất thải, nguồn thải gây ô nhiễm trước khi xả thải vào các lưu vực sông ven biển và từ các hoạt động kinh tế biển đã được chú trọng. Các dự án xây dựng, củng cố đê, kè chống sạt lở bờ sông, bờ biển tại một số đoạn sạt lở mạnh trên địa bàn tỉnh, như: dự án về xử lý tình trạng ngập lụt tại khu vực Tân Hoá, huyện Minh Hoá, đầu tư xây dựng đê, kè bờ hữu cửa sông Nhật Lệ và khu vực ven biển xã Bảo Ninh..., đang được triển khai tích cực.

Tuy nhiên về lâu dài, để bảo vệ môi trường vùng bờ ven biển vẫn cần những giải pháp căn cơ lâu dài với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành. Hiện tỉnh ta đang chỉ đạo các sở, ngành liên quan rà soát, xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường biển, hải đảo, trong đó, tăng cường kiểm soát nguồn thải từ lục địa; hoàn thiện các quy định về quản lý chất thải rắn, hóa chất sử dụng trong sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản cũng như hoạt động du lịch, khai thác khoáng sản ở vùng ven biển…

Thanh Hải