(QBĐT) - Trong thời gian qua, được sự chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), sự phối hợp công tác của Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội và Văn phòng Quốc hội, đặc biệt là sự quan tâm của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, sự phối hợp, hỗ trợ có hiệu quả của Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQVN tỉnh và các huyện, thành phố, thị xã; các sở, ban, ngành, đoàn thể cấp tỉnh, Đoàn đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh đã phát huy vai trò nòng cốt và tinh thần trách nhiệm cao, sáng tạo trong tổ chức các hoạt động, thể hiện được vai trò của “miền đất lửa” anh hùng, của quê hương “Hai giỏi”, góp phần vào kết quả hoạt động chung của Quốc hội.
Hàng năm, thực hiện chức năng lập pháp, trước mỗi kỳ họp, trên cơ sở Nghị quyết về chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tích cực triển khai thực hiện việc lấy ý kiến của các vị đại biểu trong Đoàn và đại diện các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể, các chuyên gia, các nhà khoa học và các tổ chức liên quan ở địa phương đối với các dự thảo luật theo yêu cầu của UBTVQH.
Việc lấy ý kiến góp ý vào các dự án luật được tiến hành bằng nhiều hình thức, như tổ chức hội nghị lấy ý kiến góp ý trực tiếp; phối hợp với các cơ quan tổ chức hội nghị lấy ý kiến trong nội bộ ngành tham gia góp ý đối với một số dự thảo luật mang tính chuyên ngành cao; gửi văn bản yêu cầu các cơ quan liên quan tham gia ý kiến...
Trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIII, Đoàn đã tổ chức hơn 100 hội nghị; yêu cầu lấy ý kiến trên 220 lượt cơ quan, ban, ngành, đoàn thể liên quan; lấy ý kiến hơn 250 lượt chuyên gia, các nhà khoa học, các tổ chức. Đoàn đã lựa chọn, tổng hợp gần 3.200 ý kiến tham gia đóng góp vào các dự án luật, làm cơ sở để Quốc hội xem xét thông qua tại các kỳ họp. Nhìn chung, các ý kiến tham gia của ĐBQH đều có chất lượng, nhiều ý kiến được UBTVQH và Ban soạn thảo nghiên cứu, tiếp thu, góp phần nâng cao chất lượng các dự án luật, góp phần đẩy nhanh tiến độ và chất lượng xây dựng pháp luật của Quốc hội.
Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật cũng được quan tâm thực hiện thông qua sự phối hợp với các cơ quan Báo Quảng Bình, Đài Phát thanh - Truyền hình Quảng Bình, Sở Tư pháp; thông qua Hội nghị Báo cáo viên Tỉnh ủy, Đảng ủy khối các cơ quan tỉnh... hoặc kết hợp trong các hội nghị tiếp xúc cử tri, trong các cuộc tiếp công dân hoặc theo yêu cầu của cơ quan, tổ chức, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong nhân dân.
Ngoài ra, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tích cực tham gia thảo luận các báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, dự toán và phân bổ ngân sách Nhà nước hàng năm và 5 năm; đóng góp nhiều ý kiến quan trọng đối với các chủ trương, đề án đầu tư xây dựng các công trình trọng điểm quốc gia như: Nhà máy điện hạt nhân, Đề án tổng thể tái cơ cấu kinh tế gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao hiệu quả, năng suất và năng lực cạnh tranh; Đề án xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành...
Trên cơ sở chương trình hoạt động giám sát của Quốc hội, ngay từ đầu năm, Đoàn ĐBQH tỉnh đã kịp thời xây dựng chương trình hoạt động giám sát cả năm. Trong chương trình giám sát hàng năm, ngoài việc giám sát theo chủ trương Nghị quyết của Quốc hội, trên cơ sở nắm bắt tình hình, Đoàn ĐBQH tỉnh đã lựa chọn những lĩnh vực còn có nhiều vướng mắc, nổi cộm để thực hiện giám sát chuyên đề riêng. Rà soát những vụ việc khiếu nại, tố cáo nổi cộm, kéo dài, Đoàn tổ chức giám sát để có kiến nghị đến cơ quan có thẩm quyền sớm xem xét giải quyết dứt điểm nhằm ổn định tình hình.
Ngoài ra, Đoàn ĐBQH tỉnh còn phối hợp chặt chẽ và phân công ĐBQH tham gia các Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các Ủy ban của Quốc hội đến giám sát tại địa phương. Đoàn thường xuyên mời đại diện Thường trực, các Ban của HĐND tỉnh, Ủy ban MTTQVN tỉnh và các cơ quan, tổ chức, cá nhân cùng tham gia nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả giám sát.
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Đoàn ĐBQH tỉnh đã chủ trì tổ chức 26 cuộc giám sát và nhiều cuộc giám sát phối hợp. Nhiều kiến nghị của Đoàn sau các cuộc giám sát đã được các cơ quan, các ngành, các cấp tiếp thu, xem xét giải quyết kịp thời, đặc biệt là các cuộc giám sát chuyên đề về tình hình vốn vay của doanh nghiệp; về chính sách thuế, về an toàn giao thông, bồi thường giải phóng mặt bằng mở rộng Quốc lộ 1... Nhìn chung, hoạt động giám sát của Đoàn ĐBQH tỉnh thực hiện đúng theo chương trình đã đề ra; nội dung không dàn trải mà hướng vào những vấn đề trọng tâm, bức xúc của đời sống kinh tế - xã hội, được đông đảo cử tri và nhân dân quan tâm.
Bên cạnh đó, công tác tiếp xúc cử tri tiếp tục được Đoàn ĐBQH tỉnh quan tâm thực hiện chu đáo, ngày càng tăng cường và từng bước có nhiều đổi mới, cải tiến nội dung và hình thức để nâng cao chất lượng, hiệu quả. Việc tiếp xúc cử tri đã thực sự trở thành diễn đàn dân chủ, thẳng thắn, đại biểu tiếp xúc đã chú ý lắng nghe, chia sẻ tâm tư, tiếp thu nguyện vọng, kiến nghị chính đáng của cử tri, được cử tri tín nhiệm, đánh giá cao. Ngoài ra, Đoàn còn tổ chức các cuộc tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực, đối tượng, nơi công tác, trên địa bàn dân cư.
Có thể nói, đối tượng tiếp xúc cử tri của Đoàn cũng ngày càng được mở rộng, tiếp xúc với nhiều thành phần. Hình thức tiếp xúc cử tri cũng thay đổi, không chỉ tổ chức tập trung ở trung tâm huyện, thành phố, thị xã, các xã vùng đồng bằng mà còn đến tận các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới như các xã Trường Xuân, Trường Sơn (huyện Quảng Ninh), xã Hóa Sơn (huyện Minh Hóa), xã Thanh Hóa (huyện Tuyên Hóa)...
Đặc biệt, Đoàn đã phối hợp với Ủy ban MTTQVN tỉnh tổ chức Hội thảo về nâng cao hiệu quả tiếp xúc cử tri; đồng thời, tổ chức Hội nghị tổng kết 4 năm thực hiện Nghị quyết liên tịch số 06 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Đoàn Chủ tịch Ủy ban MTTQVN “về việc ban hành Hướng dẫn về việc đại biểu Quốc hội tiếp xúc cử tri” để đánh giá những mặt làm được, những tồn tại, hạn chế và rút ra bài học kinh nghiệm nhằm phát huy những kết quả đã làm được và khắc phục những thiếu sót, hạn chế.
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức 292 cuộc tiếp xúc cử tri với khoảng 28.500 lượt cử tri tham gia. Qua các cuộc tiếp xúc, Đoàn ĐBQH tỉnh đã ghi nhận và tổng hợp được 420 ý kiến, kiến nghị của cử tri gửi đến Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương, có 435 ý kiến kiến nghị gửi UBND tỉnh yêu cầu giải quyết. Đến nay, đã nhận được 307 văn bản trả lời kiến nghị cử tri của các cơ quan trung ương; tất cả các ý kiến gửi về địa phương đều được các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, trả lời đầy đủ.
Công tác tiếp công dân và xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân luôn được theo dõi chặt chẽ, thường xuyên. Phần lớn đơn thư khiếu nại, tố cáo khi gửi đến Đoàn ĐBQH tỉnh hoặc các ĐBQH đều được nghiên cứu chuyển đến cơ quan có thẩm quyền xem xét nhằm bảo vệ lợi ích hợp pháp của công dân. Trong nhiệm kỳ, Đoàn đã tiếp nhận 1.249 đơn thư khiếu nại tố cáo, kiến nghị của công dân; trong đó có 467 đơn khiếu nại, 257 đơn tố cáo, 525 đơn thư các loại.
Tất cả các đơn thư đều được Đoàn nghiên cứu, xử lý; trong đó, chuyển 376 đơn đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, hướng dẫn và trả lời cho công dân 353 đơn, một số đơn thư chuyển trả lại đồng thời hướng dẫn cho công dân do có sai sót, số đơn còn lại lưu theo dõi nghiên cứu do đang trong quá trình giải quyết hoặc gửi đơn trùng lắp.
Ngoài ra, Đoàn cũng đã thường xuyên gửi văn bản đôn đốc các cơ quan chức năng trả lời do quá thời hạn quy định nhưng không rõ lý do. Trong thời gian qua, Đoàn cũng đã nhận được 223 văn bản thông báo kết quả giải quyết của các cơ quan có thẩm quyền. Đối với một số vụ việc phức tạp mà công dân có những phản ứng gay gắt, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tổ chức gặp gỡ người dân, có mời đại diện các cơ quan chức năng, đại diện chính quyền địa phương... để nghe ý kiến trình bày, trao đổi giữa người dân và chính quyền; từ đó, nắm bắt cụ thể vụ việc để có những kiến nghị xử lý hợp tình hợp lý, đúng quy định của pháp luật.
Đoàn ĐBQH còn tổ chức nhiều buổi làm việc với UBND các huyện, thị xã, thành phố nơi phát sinh khiếu nại để tìm hiểu vụ việc, giám sát việc giải quyết khiếu nại của chính quyền địa phương, góp phần ổn định tình hình chính trị, an ninh trật tự trong tỉnh, tạo niềm tin trong nhân dân.
Các vị đại biểu trong Đoàn cũng đã có nhiều cố gắng để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của người đại biểu nhân dân theo quy định của pháp luật. Đồng thời, hoàn thành tốt nhiệm vụ chuyên môn ở vị trí công tác của mình ở địa phương, cơ sở, cũng như ở các cơ quan Trung ương. Tính đến nay, qua 10 kỳ họp Quốc hội, Đoàn ĐBQH tỉnh đã tham gia phát biểu, đóng góp 113 ý kiến tại hội trường, 205 ý kiến phát biểu tại tổ; nhiều ý kiến phát biểu trong các phiên thảo luận tại Đoàn; đã cùng Quốc hội biểu quyết thông qua 100 dự án luật và Hiến pháp 2013 (sửa đổi), 48 nghị quyết và cho ý kiến hơn 100 dự án luật khác.
Ngoài những hoạt động trên, Đoàn đã hoàn thành và xuất bản cuốn “Lịch sử Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Bình giai đoạn 1946-2015” dưới sự chỉ đạo biên tập và chịu trách nhiệm xuất bản của đại biểu Hoàng Đăng Quang, Bí thư Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh, nhằm ghi lại lịch sử, truyền thống của các thế hệ ĐBQH, Đoàn ĐBQH tỉnh. Đoàn cũng xây dựng trang website điện tử để lưu trữ, cập nhật thông tin dữ liệu, tuyên truyền phổ biến thông tin hoạt động của Đoàn, theo dõi kết quả xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo và chuyển tải các văn bản trả lời kiến nghị của Đoàn của các cơ quan Trung ương và địa phương đến với cử tri và nhân dân.
Bên cạnh những kết quả đạt được nêu trên, hoạt động của Đoàn ĐBQH tỉnh vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, đó là: Trong công tác tham gia xây dựng pháp luật còn khá nhiều dự án luật không tổ chức được hội nghị lấy ý kiến trực tiếp mà phải lấy ý kiến gián tiếp thông qua gửi văn bản nên chất lượng chưa cao do thiếu sự trao đổi, tranh luận trực tiếp. Số lượng ý kiến tham gia phát biểu góp ý xây dựng luật tại các kỳ họp chưa nhiều, nhất là đối với các dự án luật mang tính chuyên ngành sâu, chất lượng cũng còn những hạn chế nhất định. Mặt khác, việc tham gia ý kiến của ĐBQH vẫn còn hạn chế về mặt chất lượng, ý kiến tham gia của các đại biểu chưa đồng đều.
Hoạt động giám sát cũng còn tồn tại một số khó khăn, hạn chế, như các cuộc giám sát thường tổ chức theo hình thức Đoàn giám sát của Đoàn ĐBQH; vẫn còn ít ĐBQH thực hiện chương trình giám sát riêng theo quy định của Luật Hoạt động giám sát. Số cuộc giám sát chưa nhiều, phương thức chủ yếu vẫn là nghe và xem xét báo cáo do đối tượng chịu sự giám sát chuẩn bị.
Các nội dung giám sát chuyên đề thường đòi hỏi phải có sự hiểu biết chuyên môn sâu rộng và thời gian tiến hành giám sát dài ngày, trong khi đó các ĐBQH mỗi người hoạt động trong một lĩnh vực, không thể bao quát hết nên chưa đi sâu đi sát vào các vấn đề. Thời gian tiếp xúc cử tri chưa nhiều; nhiều nơi cử tri đi dự các buổi tiếp xúc vẫn chủ yếu là đại biểu cử tri. Việc tổ chức tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, theo nhóm đối tượng và nơi cư trú của đại biểu chưa thực hiện được nhiều.
Công tác tiếp công dân, tiếp nhận, chuyển và đôn đốc việc giải quyết khiếu nại tố cáo của công dân mặc dù đạt được một số kết quả, tuy nhiên phần lớn các văn bản của Đoàn ĐBQH tỉnh mới chỉ dừng lại ở mức yêu cầu các cơ quan chức năng giải quyết hoặc đôn đốc giải quyết, ít thể hiện được chính kiến, nhận định trong từng vụ việc. Việc đôn đốc các cơ quan giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân cũng chưa kịp thời, thường xuyên và đầy đủ; thường chỉ thực hiện các văn bản đôn đốc khi nhận được đơn yêu cầu của người dân. Việc tổ chức giám sát các vụ khiếu nại tồn đọng lâu ngày tuy được xem là tích cực nhưng chưa có điều kiện tổ chức nhiều...
Với những kết quả đã đạt được trong nhiệm kỳ hoạt động của Đoàn ĐBQH tỉnh khóa XIII (2011 - 2016) có thể rút ra một số bài học kinh nghiệm, đó là:
Thứ nhất, mọi hoạt động của Quốc hội nói chung, các cơ quan của Quốc hội và Đoàn ĐBQH nói riêng phải bám sát đường lối đổi mới toàn diện của Đảng trên các lĩnh vực để thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ của mình theo quy định của Hiến pháp và pháp luật. Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng và có sự phối hợp tốt với chính quyền, Mặt trận và các ban, ngành, đoàn thể là yêu cầu quan trọng để Đoàn ĐBQH vừa thực hiện tốt nhiệm vụ của mình, vừa góp phần nâng cao chất lượng hoạt động của Đoàn và nhiệm vụ ĐBQH.
Thứ hai, việc gắn bó mật thiết với cử tri, liên hệ thường xuyên với cử tri không chỉ là nhiệm vụ của ĐBQH được pháp luật quy định mà còn là yêu cầu bức thiết để ĐBQH nắm bắt được thực tiễn, nguyện vọng của người dân và làm tròn trách nhiệm là người đại diện cho tiếng nói, ý chí và nguyện vọng của cử tri. Ý kiến cử tri là một trong những kênh thông tin quan trọng không thể thiếu trong quá trình ĐBQH và Đoàn ĐBQH thực thi nhiệm vụ, qua đó góp phần thể chế hóa vào các văn bản pháp luật, làm cho pháp luật gắn với thực tiễn cuộc sống.
Thứ ba, đối với những ĐBQH lần đầu tham gia Quốc hội cần dành nhiều thời gian nghiên cứu, học tập, nâng cao trình độ; tham dự đầy đủ các hoạt động của Quốc hội, các lớp tập huấn do Quốc hội tổ chức và thông qua những hoạt động thực tiễn để từng bước nâng cao kỹ năng hoạt động. Trong điều kiện đa số ĐBQH kiêm nhiệm, cần phải phát huy tính chủ động, sáng tạo trong việc xây dựng chương trình, kế hoạch hoạt động, không ngừng cải tiến phương thức, nội dung tổ chức hoạt động trên các mặt công tác.
Đặc biệt là nâng cao vai trò, trách nhiệm của đại biểu chuyên trách nhằm bảo đảm thực hiện nhiệm vụ có chất lượng và hiệu quả, đáp ứng kịp thời các yêu cầu, mục tiêu đã đề ra. Cần tập trung xây dựng bộ máy giúp việc có chất lượng, năng lực để làm tốt chức năng tham mưu, giúp việc cho ĐBQH và Đoàn ĐBQH
Nguyễn Ngọc Phương, Tỉnh ủy viên, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh